MTT da ekologik soʻqmoq tashkil etish bosqichlari

news-detail

Davlat talablariga, “Ilk qadam” Davlat oʻquv dasturiga va “Yer sayyorasi – bizning umumiy uyimiz” dasturiga muvofiq ekologik soʻqmoq yaratilar ekan, oʻz hududingiz va MTT imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda tabiat bilan tanishishishdagi zaruriy obyektlarni tanlash va inobatga olish muhim hisoblanadi.

Pedagog uchun tavsiya: Ekologik soʻqmoq tashkil etish bir nechta bosqichlarda oʻtkazilishi tavsiya etiladi:

Birinchi bosqich – tashkiliy

Ikkinchi bosqich – yoʻnalish va xarita-chizmalarni tuzish

Uchunchi bosqich – bezatish va obodonlashtirish

Toʻrtinchi bosqich – ekologik soʻqmoqni ishga tushirish

Pedagoglar maktabgacha yoshdagilar uchun ekologik soʻqmoq yaratishning oʻziga xos xususiyatlari mavjudligini yodda tutishlari kerak va quyidagi tamoyillarga amal qilish tavsiya etiladi:

faktlarga asoslangan materiallarga koʻmib yubormaslik

mashgʻulotlarni maʼruza shaklida oʻtmaslik, pedagog obyektni koʻrsatib, u haqida gapiradi, bolalar esa uning monologini jim tinglaydilar.

soʻqmoq obyektlari anchayin xilma-xil boʻlishi kerak. Soʻqmoqdagi hamma narsaning mukammal boʻlishiga intilish: kuzda toʻkilgan barglarni butkul tozalash, yovvoyi oʻtlarni yulib tashlash tavsiya etilmaydi.

Unutmang, ekologik soʻqmoq – gulzor emas! Muhimi, unda imkon qadar koʻproq tabiat obyektlari mavjudligi, muhit xilma-xilligi esa tabiatning oʻzidagi kabi boʻlmogʻi darkor.

Quyida MTT sharoitida ekologik soʻqmoq yaratish borasida uslubiy tavsiyalar taqdim etilgan.

Birinchi bosqich – tashkiliy. Bu bosqichda tavsiya etiladi:

maʼmuriyat, pedagoglar, ota-onalar va bolalardan iborat tashabbuskor guruh tuzish;

oldinda turgan ishdagi har bir shaxsning vazifasi, ish koʻlami, harakatlar tartibi va joyini aniqlab olish;

ekologik soʻqmoq yaratish boʻyicha umumiy reja ishlab chiqish.

Ikkinchi bosqich – ekologik soʻqmoq yoʻnalishini ishlab chiqish va xarita-chizmalarni tuzish.

Tashabbuskor guruh MTT hududini mufassal oʻrganadi va nisbatan qiziqarli obyektlarni, ularning joylashuvi, axboriy taxtalarning turar joyi, yoʻl koʻrsatkichlari, andoza va boshqa bezak unsurlarini belgilab chiqadi.

Xarita tuziladi – turli maqsadlar uchun soʻqmoq chizmasi, pedagoglarga yordam tariqasida. Bolalar chizma-xaritasida ularga tushunarli boʻlgan koʻrinishdagi obyektlar, harakat yoʻnalishini tasdiqlovchi koʻrsatkichlardan iborat kichik maʼlumotlar oʻrin oladi. Soʻqmoqqa bolalar bilan mashgʻulotlarda tuzilgan va tabiatni asrashga qaratilgan turli belgilarni joylashtirish mumkin. Bezatish davomida himoya qilinadigan oʻsimliklarni qizil rang bilan ajratib koʻrsatish mumkin. Bolalarning yoshi qancha kichik boʻlsa, chizma ham shunchalik qisqa, ixcham boʻlishi lozim. Masalan, 3-4 yoshdagi bolalar uchun obyektlar yirik, yorqin tasvirlanadi: chizilgan qushcha, daraxt, ochiq rangdagi gullar. Oxirida bu rasmlar bir obyektdan boshqasiga yoʻl ochuvchi chiziq – yoʻlka bilan birlashtiriladi.

Uchinchi bosqich – ekologik soʻqmoqni bezatish va obodonlashtirish. Soʻqmoqda oʻrnatiladigan va tayyorlanadigan obyektlar roʻyxati aniqlab olingach, yoʻnalishni bezash loyihasi ishlab chiqiladi. Tashabbuskor guruh bir vaqtning oʻzida koʻrgazma taxtasi uchun badiiy matnlarni tayyorlash, ekologik soʻqmoqda axloq qoidalarini ishlab chiqish bilan shugʻullanadi. Agar bir necha xil koʻrinishlar taklif etilsa, ular orasida eng yaxshisini ovoz berish orqali aniqlash mumkin. Ekologik soʻqmoq bezagi uchun yanada koʻproq pedagoglarni jalb etish maqsadida tashabbuskor guruh pedagog, bolalar va ota-onalar orasida har bir obyekt uchun eng yaxshi loyiha, har bir koʻrgazma taxtasi uchun eng yaxshi matn uchun tanlov tashkil etishi mumkin Bolalar bilan soʻqmoq “xoʻjayini” – ertak qahramonini birga tanlash. soʻngra hamkorlikdagi saʼy-harakatlar bilan ekologik soʻqmoqni obodonlashtirish ishlarini olib boradilar: chiqindilarni yigʻib, joyni tozalab, loyihaga asosan tayyorlangan barcha obyektlarni tabiat landshaftiga munosib ravishda oʻz joylariga oʻrnatadilar. Ekologik soʻqmoqni bezashda jamoa boʻlib ishlash orqali bolalar rejalashtirish, muammolarni birgalikda hal qilish va oʻzaro yordam koʻnikmalariga ega boʻladilar. Ekologik soʻqmoqni obodonlashtirishda shuni yodda tutingki, uni bezatish birdan-bir maqsad emas, balki yordamchi vosita. Ekologik soʻqmoqni koʻpgina lavhalar va reklama taxtachalari ilib tashlangan koʻchaga aylantirish kerak emas. Maʼlumot taxtachalari juda koʻp va qimmatbaho boʻlishi ham shart emas, ularni qoʻl ostingizda mavjud materiallardan tayyorlash mumkin.

Eng muhim talab – taxtachalar va yoʻl koʻrsatkichlari manzara bilan hamohang tushishi lozim. Shuning uchun mahalliy tabiiy materiallardan foydalanilsa, maqsadga muvofiq boʻladi. Ekologik soʻqmoqni jihozlashning eng oddiy koʻrinishi quyidagicha. Soʻqmoq boshi va oxiriga nomlar yozilgan maʼlumotlar taxtasi, yoʻnalish va qoidalar haqidagi kichik axborotlardan iborat chizma-xaritalar oʻrnatiladi. Yoʻnalishning barcha asosiy joyiga obyekt raqamlari va nomlari yozilgan kichik taxtachalar yoki yoʻl koʻrsatuvchi ustunchalar joylashtiriladi.

Yoʻnalishlar bezatilayotgan paytda ekologik soʻqmoq pasporti va ekskursiya qilinadigan obyektlar tavsifi tuziladi.

Toʻrtinchi bosqich – ekologik soʻqmoqda ish boshlash. Bu vaqtga kelib ekskursiya uchun ekologik soʻqmoq tayyor boʻladi: yoʻnalish jihozlangan, ekskursiya qilinadigan obyektlar tavsifi tayyorlangan, ekologik soʻqmoq pasporti va uning ish rejasi tuzilgan hamda tasdiqlangan. Ekologik bayram oʻrnida ekologik soʻqmoqning ochilish marosimini nishonlash mumkin boʻladi. Tantanali ochilishidan keyin ekologik soʻqmoqda ekskursiyalar va ekologik tadbirlar oʻtkaza boshlaydilar. Ekologik soʻqmoqning tuzilish va maʼlumot bilan toʻldirish ishlari davom etaveradi. Vaqti-vaqti bilan bezak obyektlari inventarizatsiyasi va taʼmiri amalga oshiriladi, maʼlumotlar taxtasidagi matnlar yangilanadi.

Maktabgacha ta'lim agentligi
Mavzuga doir
Maktabgacha ta'lim agentligi
Jajji malikalar bellashishdi

   Kechagina kirib kelgan mart butun borliqqa bahorning bor tarovatini, undan ruh olgan go‘zal bayramlarni birin-sirin tortiq etmoqda. Uning ilk kuni mamlakatimizda adabiyot, she’riyat, nazm va navo bayrami – sadoqat va do‘stlik kuychisi, xassos shoira Zulfiyaxonim yodi bilan boshlandi. Davralar, shoira timsolida adabiyotni, she’riyatni olqishladi. Keyin unga nazokat, nafosat, go‘zallik, sevgi ayyomi – Xalqaro xotin-qizlar kuni ulanib ketdi. Davralar ayolni, onani, singilni, qizlarni madh etdi. Yana ko‘p davralar doshqozon osdi. Biqirlab qaynayotgan sumalak atrofiga to‘plangan ellar, sharqning uch ming yillik Navro‘z shodiyonalarini boshlab yubordi. Bu azaliy bayramlar maktabgacha va maktab ta’limi tizimlarida ham davom etmoqda. Xususan, Namangan viloyati Yangiqo‘rg‘on tumanining eng chekka – Nanay qishlog‘ida joylashgan 10-sonli davlat maktabgacha ta’lim tashkilotida o‘tkazilgan tadbir esa, ayollar bayrami – Xalqaro xotin-qizlar kuniga  bag‘ishlandi. Darvoqe, tashkilotda 5 ta guruh mavjud. Ularga 135 nafar  3 – 7 yoshli bola qamrab olingan. Eng muhimi, jamoaning ahilligi, hamjihatligi. Ular o‘rtasidagi o‘zaro yelkadoshlik, jipslilik tufayli yechim topmagan masala yo‘q. Hatto, ulardagi bu fazilat mahalla ahli orasida ham alohida e’tirof etiladi. – Jamoaning o‘rnak bo‘ladigan eng yaxshi sifati bu ularning yakdilligi, – deydi “Zarbdor” MFY Xotin-qizlar faoli Malohat Hayitboyeva. – Shu tufayli bo‘lsa ajabmas, bu yerdagi ta’lim-tarbiya jarayonlaridan hamma hursand. Bugungi tadbirda ham yigirma chog‘lik xodimlar bir yoqadan bosh chiqara oldi va e’tiborimizga bayram tadbirini yuqori saviyada havola etdi. Ayniqsa, Gulnora Shukurova,  Dilafro‘z Abdug‘aniyeva, Sevara Abdullayeva, Dildora Jo‘rayeva, Moxira G‘aniyeva singari jonkuyar tarbiyachi va xodimlar hamda tarbiyalanuvchilarning musiqa rahbari Dilrabo Qurbonovalarning halol mehnati  tufayli farzandlarimiz o‘zlarining ilk iqtidorlarini zo‘r kayfiyat va mahorat bilan namoyish etishdi. Darhaqiqat, bo‘lib o‘tgan tadbir tashkilotning Gulnora Shukurova rahbarligidagi tayyorlov guruhi tarbiyalanuvchilaridan iborat 20 nafarlik JAJJI MALIKALAR ishtirokidagi bellashuv ustiga qurildi. Qaqajon qizlar besh shart – tanishtirish, salat tayyorlash, somsa tugish, erkin mavzu va nihoyat badiiy gimnastika sohasidagi iqtidorlarini sinovdan o‘tkazdi. Qizaloqlarning she’riy tanishtiruvlari, erkin mavzudagi yakkaxon raqs, kuy-qo‘shiqlari, badiiy gimnastikaga oid nafis ijrolari, ayniqsa, mustaqil holda salat va somsa tugishlari barchaga manzur bo‘ldi. – Albatta, iste’dod osonlikcha namoyon bo‘lmaydi. Buning ortida katta mehnat, izlanish, o‘z ustida, ayniqsa, o‘sha iste’dodli bola ustida tizimli ishlashgina ma’lum maqsadga erishtiradi, – dedi tadbirda so‘zga chiqqan 10-sonli DMTT direktori Umida Qoraboyeva. – Bugungi tadbir ham ana shu xulosani yana bir karra isbotladi va men o‘z jamoamning har bir vakilidan minnatdorman. Fursatdan foydalanib barchangizni bugungi egu ayyom bilan chin dildan tabriklayman.    Tadbir so‘ngida jajji malikalarga bayram sovg‘alari ulashildi.       

Maktabgacha ta'lim agentligi
Toshkent viloyati, Angren shahridagi 14-DMTTda «Telefonsiz DMTT» tizimi joriy etildi.

14-DMTT ma’muriyati va ota-onalar kuzatuv kengashi ishtirokida yig‘ilish o‘tkazilib, ta’lim tashkilotida telefondan umuman foydalanmaslik taklifi ma’qullangan.  Bu borada Vazirlar Mahkamasining 2012-yil ”O‘zbekiston Respublikasi ta’lim muassasalarida mobil telefonlardan foydalanishni tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorida belgilab qo‘yilgan.   Ta’lim tashkilotiga kirib kelishda har bir xodim, mehmonlar va boshqa shaxslar telefonlarini chaqiruv ovozini to‘liq o‘chirib qo‘yishi “ovozsiz” rejimga o‘tkazishi shart.   Tarbiyachi o‘z telefoni bilan soat 7.00 dan 8.30 gacha va soat 16.30 dan so‘ng ota-onalar bilan bog‘lanishiga ruxsat beriladi. Endi soat 8.50 dan 16.30 gacha Tarbiyachilarga mashg‘ulotlar vaqtida telefon orqali so‘zlashish hamda SMS (MMS) va boshqa turdagi xabarlarni jo‘natish taqiqlanadi.  Biroq, tarbiyachilar mashg‘ulotlar va tadbirlar oralig‘ida faqat asosli va kechiktirib bo‘lmaydigan zarur holatlarda ota-onasi, yaqin qarindoshlari, bilan zudlik bilan bog‘lanish maqsadida DMTTdagi maxsus oddiy telefondan foydalanishlari mumkin.  Ota-onalar telegram guruhida mashg’ulotlardan fotolavhalar jo‘natish, uslubchi va hamshira zimmasiga yuklatildi. Ta’lim taskilotining boshqa xodimlari ham ish vaqtida telefondan foydalanish huquqiga ega emasligi yig‘ilishda bir ovozdan tasdiqlandi.

Maktabgacha ta'lim agentligi
Rasmiy munosabat

  "Юнусобод тумани, Хасанбой махалласида жойлашган “Bayan Kids“ хусусий болалар боғчасида тарбияланувчи 3 яшар болаларга бўлаётган муносабатни кўринглар" номли видеотасвир остида телеграм ижтимоий тармоғи орқали мурожаат йўлланган эди. Ушбу мурожаат назоратга олинганлиги ва ўрганиш ишларига йўналтирилганлигини маълум қиламиз.  М А Ъ Л У М О Т Н О М А Фуқаро Д.Ашурованинг шикоят хати юзасидан “BAYAN KIDS”  МЧЖ нодавлат мактабгача таълим муассасасида ўтказилган ўрганиш бўйича. Аниқланишича, “Баян-кидс” нодавлат мактабгача таълим ташкилоти маъсулияти чекланган жамияти 24.02.2022 йил давлат рўйхатидан ўтган бўлиб,  2023 йил 22 августдаги умумий йиғилиш қарорига асосан Наргиза Музаффаровна Хуснутдинова жамиятнинг бажарувчи директори лавозимига тайинланган, маълумоти олий маълумотли педагог, иш стажи  умумий 34 йилни ташкил қилиб, мактабгача таълим ташкилотлари мудиралари лавозимида 5 йиллик иш стажига эга. “BAYAN KIDS” МЧЖга қарашли мактабгача таълим ташкилоти 7 та гуруҳдан иборат бўлиб, текшириш кунига 7 та гуруҳ фаолият кўрсатаётганлиги, ташкилотнинг умумий қуввати 140 ўринга мўлжалланиб, ушбу гуруҳларда рўйхат бўйича жами 109 нафар тарбияланувчилар таълим-тарбия олаётганлиги, кундалик қатнов ўртача 92 нафарни, ўрганиш ўтказилган куни 84 нафарни ташкил этганлиги аниқланди.     Шунингдек, ташкилотда умумий ходимлар сони 44 нафарни ташкил қилиб, шундан педагог ходимлар 15  нафарни, техник ходимлар 29  нафарни, тарбиячилар 7 нафарни ташкил қилган.                Текшириш давомида МТТнинг моддий техника базаси ҳолати, болаларни қамраб олиш ҳолати ва давомат, МТТнинг кадрлар билан таъминланганлиги ва уларга оид бўлган ҳужжатларнинг  юритилиши, тиббий хизмат, овқатлантиришнинг ташкил этилиши, ижро интизоми, гуруҳлардаги таълим-тарбия ишларининг олиб борилиши ва педагогларнинг иш ҳужжатлари юритилиши ва билим даражаларига  эътибор қаратилди.   Тарбиячиларнинг 4 нафари олий маълумотли, 3 нафари тугалланмаган олий бўлиб, фаолият юритаётган  педагогларнинг иш ҳужжатлари ЎзР мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги ҳузуридаги Мактабгача таълим агентлигининг 2023 йил 28 августдаги “Мактабгача таълим ташкилоти педагогларининг иш ҳужжатларини тасдиқлаш тўғрисида”ги  99-сон буйруғи асосида юритиб келинган.   Ташкилотда куз-қиш мавсумига тайёргарлик ҳамда ободонлаштириш ишлари қониқарли, иситиш тизимлари, гуруҳлардаги сантехника жиҳозлари ишчи ҳолатда сақланган, умумий санитария ҳолати ҳам қониқарли, гуруҳлар бола сонига мос қаттиқ ва юмшоқ жиҳозлар ҳамда зарур идишлар билан тўлиқ таъминланган.                                    Танлов асосида кўрилган ўрта ва тайёрлов гуруҳларда марказларда олиб борилаётган иш фаолияти ва иш ҳужжатлари ўрганилганда, гуруҳ хоналари керакли таълимий, кўргазмали ва тарқатма материаллар билан таъминланганлиги, болаларнинг соғлом муҳитда таълим-тарбия олишлари учун етарли барча шарт-шароитлар яратилганлиги  аниқланди.  Бироқ, ўрганиш давомида айрим камчиликларга ҳам йўл қўйилганлиги маълум бўлди.     Хусусан, тарбиячилар  лавозим йўриқномалари билан таништирилган бўлсада, лекин улар томонидан зиммаларига юклатилган вазифалар лозим даражада бажарилмаган.     Шунингдек,ташкилотдаги таълим-тарбия ишлари ўрганилганда, ташкилотнинг янги 2023-2024 ўқув йили режаси тузилган ва режа асосида педагогларнинг малакасини ошириш истиқбол режаси мавжуд бўлсада, аммо педагог ходимлар амалдаги ҳужжатларга мувофиқ  малака ошириш  курсларига  юборилмаган.   Ўрганиш давомида машғулотлар жадвали кундалик олиб борилаётган машғулотларга мос эмаслиги, яъни нутқ ўстириш машғулоти ўрнига расм машғулоти ўтказилаётганлиги, илк ёш гуруҳи бўлишига қарамай, машғулотлар жадвалида инглиз тили киритилганлиги, гуруҳда болалар учун ривожлантирувчи ўйинлар ва ўйинчоқлар сони ҳамда тури камлиги аниқланиб, тарбиячига тайёрлов гуруҳида тасвирий фаолият учун намуналар  тайёрланиши буйича тавсиялар берилди.    Ҳолат юзасидан батафсил маълумотлар Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигига хат орқали тегишли ҳуқуқ органлари томонидан баён қилинган.        

Вид сайта
Размер шрифта