Tarbiyada durustmisiz yoki sust?
“Tezroq kiyinsang-chi, eee” – bolasini bog‘chaga tayyorlayotgan onaning asabi tarang. Axir, kech qolishsa onani tarbiyachining e’tirozli nigohlari, ishxonada boshliqning zardasi kutadi. Bolakay esa bu shoshilish sababini hech tushunmaydi, nega uni onasi har kuni shunday olib ketadi, nega nuqul dakki eshitadi… Yon atrofimiz, yaqinlarimiz va do'stlarimizning oilasida bu kabi holatlarni ko‘rgandirmiz, shunda ularni muhokama qilib, o‘z bolamizga baqirmaslikka qasam ichamiz. Vaqtlar o’tib qanday qilib farzandlarimizga ovozimizni ko'tarayotganimizni va hatto kamsitayotganimizni sezmay qolamiz. Buning o'rniga sizga quyidagi iboralarni ishlatishni taklif qilamiz. Ehtimol, siz nafaqat bola uchun, balki o'zingiz uchun ham yaxshi ish qilasiz: “Ovqatingni yesang, syurprizim bor” Bolalar do‘q-po‘pisalarni emas, balki o'yinlarni, kutilmagan sovg‘alarni yaxshi ko'radilar. "Ovqatni ye, aks holda bo‘ying o‘smaydi!" yoki "Agar shuni yemasang konfet yo‘q senga!" kabi mashhur tahdidlar vaqtincha yordam berishi mumkin, lekin siz farzandingiz bilan munosabatlarni murakkablashtirasiz, bola hamma vaziyatda do‘q kutadi, biror narsani qilmaslik ortida faqat jazo bor deb ongiga singdiradi. “Bunday qilish kerak emas, chunki…” Bolaga yuz marotaba suvni, chiroqni o‘chir deyishdan ko‘ra bir baqirganingiz afzal a? Ikki-uch marta qattiq urishsangiz bola aytganingizni qilishni boshlar, lekin tabiat resurslarini tejash kerakligini bola tushunmaydi, shunchaki suv va chiroq yoniq qolsa ota-onasidan gap eshitadi. Lekin sodda tilda bolaga tushuntirsangiz u yaxshiroq eslab qoladi.Masalan, suvni isrof qilsak u tugab qoladi, keyin nima ichamiz, qanday yuvinamiz degan mazmunda suhbatlashish ancha yaxshiroq. “Orzular ushalganda…” 2-3 yoshdan katta bolalarni o'yin bilan aldab uxlatish qiyin. Farzandingiz nimaga qiziqishini bilsangiz, u bilan bog‘liq orzulari haqida gaplashing, hikoya to‘qib aytib bering, u qanchalik hayoliy narsa bo‘lsa ham. Bu bilan siz bolani dam olishga tayyorlaysiz va uni yoqimli tushlar ko‘rishiga sababchi bo‘lasiz. Bolalar hikoyalarni yaxshi ko'radilar va albatta onasining hikoyasiga ishonadilar.
Bugun Maktabgacha taʼlim agentligida “Oʻzbek tiliga davlat tili maqomi berilganligining 34 yilligi hamda 21 - oktabr – Oʻzbek tili bayrami kuni munosabati bilan “Oʻzbek tili – milliy oʻzligimiz va mustaqil davlatchiligimiz timsoli!” nomli ma’naviyat soati oʻtkazildi. Unda Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti professori, Maktabgacha taʼlim agentligi Jamoatchilik kengashi oʻrinbosari E.Sultanova hamda Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universiteti dotsenti, filologiya fanlari bo'yicha falsafa doktori R.Tulaboyevalar o'z nutqlari bilan ishtirok etishdi. Uchrashuv davomida birinchi navbatda oʻzbek tiliga boʻlgan eʼtiborni har birimiz oilamizdan boshlashimiz kerakligi ta'kidlandi, chunki oʻzbek tili bu har bir insonning haqiqiy madaniyatini, maʼnaviyatini koʻrsatib turuvchi omil bo'lib, aholi oʻrtasida nutq madaniyatining oshirilishiga olib kelinishi haqida so'zlandi. Shuningdek, oʻzbek tiliga bo'lgan e'tiborni maktabgacha ta'lim yoshidanoq boshlash maqsadga muvofiqligi haqida uchrashuv davomida ma'lum qilindi.
Qoraqalpog‘istonda maktabgacha yoshdagi bolalar o‘rtasida velomarafon o'tkazildi
Bugun Nukus shahrida O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’lim vazirligi, Maktabgacha ta’lim agentligi, YXHTning O‘zbekistondagi loyihalari koordinatori ofisi, O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligi, Velosport federatsiyasi bilan birgalikda 6 yoshli bolalar o‘rtasida IV velomarafon o‘tkazildi. Ta’kidlash joizki, bolalar va o‘smirlarni ekologik, jismoniy tarbiya va sportga ommaviy jalb qilish masalalari O‘zbekiston Respublikasi hukumatining doimiy e’tiborida bo‘lib kelmoqda. 2021 yilda maktabgacha ta’lim tizimiga ekologik ta’lim-tarbiyani hamda bolalar uchun begovel haydash metodikasini joriy etish bo‘yicha loyiha ishga tushirildi, bu esa maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta’lim va begovel haydash texnikasi bo‘yicha bilimlarini oshirish imkonini berdi. 1-loyiha: 2021 yil 1 iyun kuni Toshkent shahridagi markaziy ekobog‘da birinchi bolalar velomarafoni bo‘lib o‘tdi, unda 13 ta pilot davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti 400 ta begovel bilan ta’mindi. 2-loyiha: 2022 yilda 31 may kuni Samarqand shahrida loyiha doirasida 20 ta davlat maktabgacha ta’lim tashkiloti tanlab olinib, ularga 500 ta begovel taqdim etildi. 3-loyiha: 2023 yilning 31 may kuni loyiha doirasida Xiva shahridagi 18 ta pilot davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi maktabgacha yoshdagi bolalar uchun 500 ta begovellar bilan ta’minlandi. 4-loyiha: Loyihaning navbatdagi to‘rtinchi bosqichi, ya’ni 2023 yilning 23 oktyabr kuni Qoraqalpog‘iston Respublikasining Nukus shahrida rejalashtirilib, Nukus shahridagi 20 ta pilot davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlaridagi maktabgacha yoshdagi bolalar uchun 400 ta begovellar bilan ta’minlandi. Umumiy hisobda 4 ta loyiha doirasida jami 1 800 ta begovel Toshkent shahar, Samarqand shahar, Xiva shahar, Qoraqalpog‘iston Respublikasining Nukus shahridagi maktabgacha ta’lim tashkilotlariga taqdim etilgan bo‘lib, ushbu loyiha doirasida bosqichma-bosqich keyingi yillarda hududlardagi maktabgacha ta’lim tashkilotlariga ham begovellar taqdim etilishi nazarda tutilgan. Bolalar velomarafonining asosiy maqsadi atrof-muhitni muhofaza qilish va yashil transport turidan foydalanish sohasida barqaror ko‘nikmalarni rivojlantirish, shuningdek, maktabgacha yoshdagi bolalar o‘rtasida velosportni ommalashtirish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish va xulq-atvor madaniyatini oshirish, yo‘l harakati xavfsizligi qoidalariga rioya qilishga o‘rgatishdan iboratdir. Velomarafonda ishtirok etgan bolalar esdalik medallari, sovg‘alar bilan taqdirlandilar, shuningdek, ular uchun ko‘ngilochar dastur tashkil etilib, turli tanlov va o‘yinlarda ishtirok etildi. Ma’lumot uchun: O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’lim vazirligi huzuridagi Maktabgacha ta’lim Agentligi, O‘zbekiston Respublikasi Yoshlar siyosati va sport vazirligi, Ӯzbekiston Respublikasi velosport Federatsiyasi, Yevropa Xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining Ӯzbekistondagi vakolatxonasi koordinatori ӯrtasida tuzilgan to‘rt tomonlama kelishuv doirasida maktabgacha ta’lim tizimiga ekologik ta’lim va tarbiyani joriy etish va bolalarni yugurish yo‘laklarida begovel haydash usuli bo‘yicha loyiha mana 3 yildirki 4 marotaba doimiy tarzda o‘tkazilib kelinmoqda.
Qoraqalpog'istonda mahsulotlar ombori ko'zdan kechirildi
Bugun O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining birinchi o'rinbosari - Maktabgacha ta'lim agentligi direktori A.Shin Qoraqalpog'iston Respublikasidagi “Mersy Corps" (Mehribonlik Korpusi)ning “Bolalar ta’limi va ovqatlanishi uchun MakGovern-Doul xalqaro oziq ovqat dasturi” doirasida mahsulotlar saqlanayotgan omborxonasini ko‘zdan kechirdi. Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi hamda Mehribonlik Korpusi bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan mazkur dasturga muvofiq Qoraqalpog‘iston Respublikasidagi maktabgacha ta’lim muassasalarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash maqsadida AQSh Qishloq xo‘jaligi vazirligi tomonidan boyitilgan kungaboqar yog‘i bilan ta’minlandi. Ayni paytda Qoraqalpog‘iston Respublikasining 30 ta MTTga 3836,9 kg (1037 kanistr) kungaboqar yog‘i yetkazib berildi. Shuningdek, Nukus shahri, Beruniy va Ellikqal’a tumanlaridagi qo‘shimcha 128 ta DMTTga 6219,7 kg (1681 ta kanistr) kungaboqar yog‘i berildi. Shuningdek, A.Shin omborga yog‘dan tashqari yetib kelgan oziq-ovqat mahsulotlari, maishiy vositalarning sifati, hajmi, saqlanayotgan sharoitlari bilan ham tanishdi. Bundan tashqari, bugungi kunga qadar 30 ta DMTTda oshxona jihozlari va mebel jihozlari holati baholandi. Ovqatlanish bloklarida mavjud asbob-uskunalar va mebellar ro‘yxati tuzildi, oshxona gaz plitalari uchun mavjud yoqilg‘i turlari (elektr energiyasi, tabiiy gaz, import gaz) to‘g‘risida ma’lumotlar to’plandi. Ular asosida esa oshxona jihozlari va mebellarini sotib olish, qayta jihozlash uchun uskunalar, texnik shartlar tasniflandi. Mazkur tasnifga asosan jihozlarning bir qismi omborga yetib kelgan bo‘lib, DMTTlariga tarqatilmoqda. Ayni paytda Maktabgacha ta’lim agentligi va Mehribonlik korpusi mutaxassislari davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlari oshpazlarining malakasini oshirish kursini tashkil etganlar. 2023-yil oxirigacha Qoraqalpog‘iston Respublikasining 30 ta manzilli davlat ta’lim muassasalarining oshpazlari uchun malaka oshirish kursi o‘tkazilishi rejalashtirilgan. Ma’lumot o‘rnida, Xalqaro Mehribonlik Korpusi Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi huzuridagi Maktabgacha ta’lim agentligi hamda O'zbekiston Respublikasi sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo'mitasi hamkorligida 27-iyul 2021-yilda imzolangan memorandum asosida ish yuritib kelmoqda.
“IMKON” VA YANA BIR MTTGA TASHRIF
Qoraqalpog‘istonga tashrif davomida A.Shin “Imkon” Orolbo‘yi mintaqasi bolalari uchun reabilitatsiya markaziga ega davlat ko‘p tarmoqli ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkilotiga tashrif buyurdi. Barcha guruhlarga kirib, bolalarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar, reabilitatsiya kurslari bilan yaqindan tanishdi. Hozirgi kunda maktabgacha ta’lim tashkilotida 10 ta guruh: 6 ta guruhda tayanch-harakat tizimi, 1 ta guruhda psixik rivojlanishi va 2 ta guruhda eshitishida, 1 ta guruhda ko‘rishida nuqsonlari bo‘lgan 123 nafar bola ta’lim-tarbiya olib sog‘lomlashtirilmoqda. Hozirgi kungacha jami 625 nafar bola bog‘chada ta’lim-tarbiya oldi va shu vaqtgacha 69815 muolaja (reabilitatsiya kurslari) qilindi. Ulardan 121 bolada ijobiy o‘zgarishlar qayd etildi. Bitiruvchilardan 41 nafari maktab-internatlarga, 59 nafar bola umumta’lim maktablariga, 44 nafari uy ta’limiga olinib, 71 nafari davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlariga o‘tkazildi. Shuningdek, reabilitatsiya markaziga 2 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan bolalar tibbiy-psixologik-pedagogik komissiya yo‘llanmasi asosida qatnab davolanadi, shu vaqtgacha 3355 nafar bolalar va o‘smirlar reabilitatsiya markaziga mazkur yo‘llanma bilan ro‘yxatdan o‘tgan, 78160 muolaja (reabilitatsiya kurslarini) olishgan. O‘tgan davr mobaynida jami 97 nafar qatnab davolanuvchi bolalarda ijobiy o‘zgarishlar qayd etilgan. Tashrif mobaynida, A.Shin shuningdek tarbiyalanuvchilar ishtirokida musiqiy-ko‘ngilochar dasturning ham mehmoni bo‘ldi. Navbatdagi tashrif obyekti Qoraqalpog’iston davlat universiteti qoshida tashkil etilayotgan 120 o‘rinli maktabgacha ta’lim tashkiloti bo‘ldi. A.Shin mazkur MTT bo‘yicha o‘z tavsiyalarini berib o‘tdi. Xususan, bino devorlarini milliy an’analarimizni aks ettiradigan dizaynda bezash, MTTning har bir burchagi bola uchun xavfsiz qilish, uning faolligini hisobga olgan holda yumshoq yostiqchalarni ko‘paytirish bo‘yicha mas’ullarga topshiriqlar berdi. Televizorlar tepada ekanligi ham agentlik direktorining e’tiboridan chetda qolmadi, ularni bolalar ko‘ra oladigan darajada pastga tushirish lozimligini aytdi. Shuningdek, bola o‘tiradigan o‘rindiq uning yoshiga mos ravishda bo‘lishi kerakligi ham e’tirof etildi.
Давлат харидлари 3 чорак, 2023-йил.xlsx
Асосий воситалар хариди 3 чорак, 2023-йил.xlsx
Кам баҳоли ва тез эскирувчи воситалар хариди 3 чорак, 2023-йил.xlsx
Xanti-Mansiysk avtonom okrugi delegatsiyasining sayyor qabuli bo‘lib o‘tdi
Bugun Maktabgacha ta’lim agentligida Prezident huzuridagi Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi tashabbusi bilan amalga oshirilayotgan loyiha doirasida Xanti-Mansiysk avtonom okrugi (Rossiya Federatsiyasi) viloyat rahbariyati va ishbilarmon doiralar vakillaridan (zaxiradagi kadrlar) iborat delegatsiya uchun sayyor qabul bo‘lib o‘tdi. Mazkur tadbirdan ko‘zlangan maqsad maktabgacha ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar, jumladan, Maktabgacha ta’lim agentligi erishayotgan yutuqlarni o‘rganish va ular bilan yaqindan tanishish edi. Tadbir davomida Rossiya tomoni 2017-2023 yillarga mo‘ljallangan sohadagi asosiy ko‘rsatkichlar bilan tanishdi. Shundan so‘ng maktabgacha ta’lim sifatini, pedagog kadrlar malakasini oshirish kabi yo‘nalishlar hamda xalqaro hamkorlik to‘g‘risida ma’lumotlar berildi. Shuningdek, “Maktabgacha ta’lim tizimini raqamlashtirish” mavzusida taqdimot bo‘lib o‘tdi, unda mehmonlar yangi “Nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini boshqarish” axborot tizimi bilan tanishdilar. Tadbirning yakuniy qismida Rossiya tomoni o‘zlarini qiziqtirgan barcha savollarni berib, ularga javob olishga muvaffaq bo‘ldi.
O‘zbekistan Respublikasida maktabgacha ta’lim tizimini takomillashtirish, qo‘shma ta’lim dasturlarini amalga oshirish, maktabgacha ta’limda innovatsion yondashuvlarni joriy etish, ta’lim-tarbiya jarayoni sifatini yaxshilash va O‘zbekiston Respublikasida yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlash asosida ko‘maklashish maqsadida Koreya Respublikasining Seul shahrida Puchon Universiteti va “Toshkent shahridagi Puchon Universiteti” nodavlat ta’lim tashkiloti qo‘shma korxonasi bilan “O‘zaro anglashuv Memorandumi” imzolangan bo‘lib, mazkur Memorandumdagi hamkorlik yo‘nalishlaridan biri agentlik tasarrufidagi pedagogika kollejlari bitiruvchilarini Toshkent shahridagi Puchon universitetining 2-bosqichida o‘qishini davom ettirishni nazarda tutuvchi “2+2” ta’lim dasturi doirasida qo‘shma loyihani amalga oshirishdir. Maktabgacha ta’lim agentligi tomonidan maktabgacha ta’lim tizimi uchun yuqori malakali, zamonaviy fikrlaydigan, ta’lim va tarbiyaning ilg‘or texnologiyalarini o‘zlashtirgan pedagog kadrlar va mutaxassislar tayyorlash hamda ular bilan maktabgacha ta’lim tashkilotlarini ta’minlashga qaratilgan bir qator amaliy ishlar davomi sifatida agentlik tasarrufidagi pedagogika kollejlarda joriy etilgan dual ta’lim tizimi o‘zining ijobiy samarasi berayotganligi sababali, maktabgacha ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha bitiruvchilarni Toshkent shahridagi Puchon universiteti bilan qo‘shma ta’lim dasturlari asosida o‘qitish bo‘yicha muzokaralar olib borildi. Natijaga ko‘ra, pedagogika kollejlarida ta’limni o‘z yo‘nalishiga mos tashkilotda mehnat qilish bilan birgalikda olib borish imkoniyatini beruvchi hamda ta’limning uzviyligini ta’minlaydigan, o‘quv-tarbiyaviy jarayonni tashkil etadigan ilg‘or xorijiy tajribani joriy etish va oliy ma’lumotli yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashdan iborat. Shu bilan birga, pedagogika kollejlarida faoliyat olib borayotgan maxsus fan o‘qituvchilari xorijiy mutaxassislarni jalb etgan holda ularning kasbiy kompetensiyalarini rivojlantirish maqsadida malaka oshirish kurslarini tashkil etishga kelishib olindi.