Tanani boshqarish va foydali jismoniy koʻnikmalar
Maqsad: bolalarga tanani (gavdasini) samarali boshqarish va foydali jismoniy koʻnikmalarni rivojlantirish uchun yordam beradi. Kundalik hayotda ishlatiladigan barcha harakatlar, masalan, yurish, yugurish, sakrash kabi koʻnikmalar, shuningdek, vaznni boshqarish hamda tezlik va yoʻnalish oʻzgarishi bilan harakatlanish qobiliyatlari va tushunchalari foydali jismoniy koʻnikmalardir. Ushbu koʻnikmalarning baʼzilari bolalarga jihoz, uskunalar ustida yoki fazoda muallaq harakatlanayotganda oʻz tanalarini boshqarishda yordam berish uchun ishlatiladi. Boshqa xil koʻnikmalar esa, gimnastika, yengil atletika, sport oʻyinlari kabi sport va raqs mashgʻulotlarida qatnashadigan murakkab mashq va harakat shakllarini shakllantirish uchun bir yoki bir nechta lokomotor va harakat qobiliyatlari bilan birgalikda qoʻllaniladi. Oʻzlashtiriladigan koʻnikma va mahoratning mohiyati va turidan qatʼiy nazar, ular odatda tizimli oʻquv dasturi orqali oʻrgatiladi.Kordinatsion harakatlar, muvozanat va barmoqlarning tezkorligi kabi sust rivojlangan vosita qobiliyatlari jismoniy mashqlar bilan bogʻliq muvaffaqiyatni jiddiy ravishda cheklaydi. Bolalar oʻzlarining jismoniy sifatlarini imkon qadar koʻproq rivojlantirishlari kerak. Atrof-muhitdagi tashqi omillar asosiy vosita sifatlarini rivojlantirishga taʼsir qilganligi sababli, jismoniy tarbiya darslari ham jismoniy mahoratini oshirish va jismoniy sifatlarini rivojlantirishda muhim rol oʻynaydi. Yaxshi rivojlangan jismoniy sifatlarga ega boʻlgan inson harakat qobiliyatlarini egallashga ehtiyoj sezadi. Samarali jismoniy harakatlarning, ayniqsa sport va raqs harakatlarining ijobiy taʼsiri juda koʻp. Serharakat, chaqqon va jozibali harakatlarni namoyish etadigan bolalar odatda jismonan tengdoshlari orasida yaqqol ajralib turadi. Bundan tashqari futbol, basketbol yoki suzish kabi sport faoliyat turlarida natija koʻrsatgan bola odatda koʻp yillar davomida ushbu faoliyat bilan shugʻullanadi. Ota- onalar ushbu jismoniy harakatlardan iborat mashgʻulotlarni yaxshi tushunishlari va farzandlari sogʻligiga ijobiy taʼsirini bilishlari kerak, chunki inson odatda oʻz qobiliyatini va jismoniy sifatlarini namoyish etadigan tadbirlarda qatnashish istagida boʻladi.
Xorazm viloyati Xonqa tumanidagi «Toma» mahallasida joylashgan 24-son davlat maktabgacha ta’lim tashkilotida sodir bo‘lgan noxush voqea yuzasidan quyidagilarni ma’lum qilamiz. Dastlabki o‘rganish bo‘yicha, ushbu tashkilotning 5 yoshli tarbiyalanuvchisi Sh.A. 2022-yil 3-avgust kuni tushlikdan keyin soat 12:20 larda o‘zini g‘alati tuta boshlagan. Holatni payqagan tarbiyachi zudlik bilan hamshira xabar bergan. Hamshira birinchi yordam ko‘rsatgan. Shundan so‘ng Xonqa tumani Tibbiyot birlashmasining Tez tibbiy yordami chaqirilgan va tarbiyalanuvchining ota-onasiga xabar yuborilgan. Biroq Tez tibbiy yordam xodimlarining urinishlariga qaramay bolaning o‘limi qayd etildi. Boshqarma ishchi guruhi va Xonqa tumani huquqni muhofaza qiluvchi tashkilotlar bilan o‘tkazilgan surishtiruv davomida tarbiyalanuvchining otasi farzandining epilepsiya kasalligi borligini ta’kidlagan. Hozirda ushbu holat bo‘yicha, Xonqa tumani huquqni muhofaza qiluvchi tashkilotlari tomonidan o‘rganish ishlari olib borilmoqda. O‘rganishlar yakuni bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumot beriladi.
Bugun Maktabgacha ta’lim vazirligi Ichki audit xizmati va komplayens nazorati boshqarmasi tomonidan birinchi yarim yillikda amalga oshirilgan ishlar yuzasidan brifing bo‘lib o‘tdi. Taraqqiyotining yangi bosqichiga qadam qoʻyayotgan Oʻzbekiston uchun korrupsiyaning har qanday shakldagi koʻrinishi islohotlar shiddatini susaytirishi bilan xavflidir. Xuddi shuningdek maktabgacha taʼlim tizimidagi korrupsion holatlarning oldini olish kabi qator amaliy ishlar olib borilmoqda. Jumladan, Fuqarolar tomonidan tizimdagi korrupsion holatlar haqida xabar berilishini osonlashtirish maqsadida @antikorr_mdo nomi bilan telegram kanali tashkil etilib, tarqatma material koʻrinishida barcha Davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarining kirish eshigiga joylashtirilgan boʻlib, 2021-yil davomida vazirlikka 489 ta murojaat va xatlar kelib tushgan, shundan 218 tasi fuqarolardan, 271 tasi idora va tashkilotlardan kelib tushgan. 2022-yilning I yarim yili davomida vazirlikka 307 ta murojaat va xatlar kelib tushgan boʻlib, shundan 102 tasi fuqarolardan, 205 tasi idora va tashkilotlardan kelib tushgan murojaatlardir. Oʻtgan davr mobaynida vazirlikning Korrupsiyaga qarshi kurashish komplayens-nazoratini amalga oshirish boshqarmasi xodimlari tomonidan 14 ta holatda aniqlangan qonunbuzilish holatlari Bosh prokuraturaga oshirilgan, 18 ta holatda korrupsion holatlarga aloqadorligi uchun xodimlar bilan tuzilgan mehnat shartnomalari bekor qilingan, 8 ta holatda huquqni muhofaza qiluvchi organlar bilan hamkorlikda tezkor tadbirlar oʻtkazilgan, 8 ta holatda intizomiy jazo turlari qoʻllanildi. Shu bilan bir qatorda, bugungi kunda tizimda koʻp uchrayotgan qonunbuzilish holatlarini bartaraf etish hamda “inson omili”ni kamaytirish maqsadida quyidagi ishlar amalga oshirilmoqda: - Davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarida ishlamagan shaxslarga ish haqi hisoblash va yoʻllanmasiz bolalarni noqonuniy qabul qilish va saqlashni oldini olish maqsadida - Davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarida xodimlar, ishchilar va tarbiyalanuvchilarni hisobga olishning raqamli (Face ID) tizimi joriy etish; - Davlat-xususiy sheriklik asosida bitim imzolashdagi korrupsion holatlarni oldini olish maqsadida davlat-xususiy sheriklik bitimlarini imzolanish jarayonini elektron tarzda amalga oshirish; - Davlat-xususiy sheriklik asosida tashkil etilgan nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari tomonidan subsidiyalardan maqsadsiz foydalanish holatlarini oldini olish maqsadida tarbiyalanuvchilarni hisobga olishning raqamli (Face ID) tizimini joriy etish va bu tizimdagi axborotni Moliya vazirligi va Maktabgacha taʼlim vazirligi axborot dasturiga integratsiya qilinishini taʼminlash kabi ishlar amalga oshirilmoqda. Shuningdek, Maktabgacha taʼlim sohasida korrupsion holatlarni bartaraf etilishida Maktabgacha taʼlim vazirligining Ichki audit xizmati tomonidan sohada yoʻl qoʻyilgan moliyaviy, huquqiy tomonidan ham ishlar amalga oshirilmoqdaki, natijada 2022-yilning 6 oy davomida hududiy maktabgacha taʼlim boʻlimlari va maktabgacha taʼlim tashkilotlarida 188 ta nazorat tadbirlari oʻtkazildi. Oʻrganishlar natijasida quyidagi moliyaviy xato-kamchiliklar aniqlangan: Oʻzlashtirish va kamomadlar – 3,7 mlrd.soʻmni tashkil etgan; Ish haqi va unga tenglashtirilgan toʻlovlar boʻyicha 5,6 mlrd.soʻmni tashkil etib, oʻzlashtirishlarning asosiylari quyidagilardan iborat: Tahlillar shuni koʻrsatmoqdaki, ish haqiga ajratilgan mablagʻlar asosan: “oʻlik jonlar”ga ish haqi yozish orqali ish haqlarini noqonuniy hisobdan chiqarilgan; ish hajmini toʻliq bajarmagan xodimlarga ortiqcha ish haqi toʻlash; moddiy ragʻbatlantirish jamgʻarmasini noqonuniy sarflash; plastik kartalarga noqonuniy pullarni oʻtkazish orqali oʻzlashtirish; toʻlov qaydnomalarida qayd etilgan naqd pullarni bermaslik; oʻrindoshlik asosida ishlovchilarga hamda mehnat taʼtillarini notoʻgʻri hisoblash va boshqa holatlarda ortiqcha toʻlovlarga yoʻl qoʻyilgan. Keyingisi, Oziq-ovqat mahsulotlari xarajatlariga ajratilgan mablagʻlarni noqonuniy sarflashi va oʻzlashtirishlarning asosiylari quyidagilardan iborat. Tahlillar shuni koʻrsatmoqdaki, oziq-ovqat xarajatlariga ajratilgan mablagʻlar asosan: oziq-ovqat mahsulotlarining ombor va oshxonadagi kamomadi; meʼyorga nisbatan oziq-ovqatlarni ortiqcha hisobdan chiqarish; taomnomaga nisbatan hisobotlarda ortiqcha hisobdan chiqarish; yetkazib berilgan mahsulotga nisbatan ortiqcha mablagʻ oʻtkazish va boshqalar. Shuningdek, Davlat xususiy sherikchilik asosida nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari faoliyati uchun byudjetdan ajratilgan subsidiya mablagʻlari ortiqcha sarflanishi – 8,7 mlrd.soʻmni tashkil etib noqonuniy moliyalashtirilish quyidagilardan iborat. Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 19-maydagi 378-son qarori bilan tasdiqlangan “Davlat-xususiy sherikchilik shartlari asosida faoliyat yuritadigan nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlariga Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti mablagʻlaridan subsidiyalar ajratish tartibi toʻgʻrisida Nizom” talablariga amal qilmagan holda Oilaviy NMTTlariga 3 yoshga toʻlmagan va 7 yoshdan katta bolalar uchun subsidiya ajratish; Bitim imzolanmagan davr uchun subsidiya ajratish; Umuman va vaqtincha faoliyat yuritmagan davr uchun subsidiya ajratish; Moliya organlari tomonidan subsidiya olish uchun NTMMlar tomonidan buyurtmanomani tuman (shahar) maktabgacha taʼlim boʻlimlari bilan kelishmagan boʻlsalarda subsidiya ajratish kabi holatlarga yoʻl qoʻyilgan. Navbatdagi qonun buzilishi holati Xaridlarning raqobatga asoslangan usullarini chetlab oʻtib, “Davlat xaridlari toʻgʻrisida”gi qonun talablariga zid ravishda 3,8 mlrd. soʻmlik shartnomalar tuzilganligida kuzatilgan. Ayrim holatlarda auksion xaridlar oʻrniga toʻgʻridan-toʻgʻri shartnomalar tuzish yoki maxsus axborot portaliga eʼlonlarni joylashtirmasdan xarid qilingan. Manfaatlar toʻqnashuviga yoʻl qoʻyilib komissiya aʼzolariga tegishli tadbirkorlik subyektidan xaridlar amalga oshirilgan. Shuningdek, Byudjet va tashkilot hisobiga qoʻshimcha hisoblangan daromadlar 2,1 mlrd.soʻmni tashkil etgan. ortiqcha boyliklarni kirim qilish, asossiz hisoblanmagan badal toʻlovlarini hisoblash, asossiz hisoblangan kreditor qarzdorliklarni kamaytirish, asossiz hisobdan chiqarilgan mulkni qayta kirim qildirish, mulkni sotishdan tushgan mablagʻlarni 50%ni mahalliy byudjetga yoʻnaltirish kabi yoʻllar bilan byudjet va maktabgacha taʼlim tashkiloti foydasiga qoʻshimcha hisoblandi.
Oʻzbekistonda oilaviy bogʻcha xodimlariga byudjetdan subsidiya elektron tizim orqali hisoblanadi
Oʻzbekistonda oilaviy bogʻcha xodimlariga byudjetdan subsidiya elektron tizim orqali hisoblanishi maʼlum qilindi. Maʼlum qilinishicha, “Maktabgacha taʼlim sohasida davlat-xususiy sheriklik munosabatlarini zamonaviy raqamli texnologiyalar yordamida soddalashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi hukumat qarori qabul qilingan. Qarorga muvofiq 2022-yil 1-sentyabrdan davlat-xususiy sheriklik asosida faoliyat yuritayotgan bogʻchalarda, oilaviy bogʻchalarda: byudjetdan subsidiyalar xodimlarning ishga kelib-ketishi hamda tarbiyalanuvchilarning davomatidan kelib chiqib nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarini boshqarish axborot tizimida avtomatik hisoblab chiqiladi; xodimlarning ishga kelib-ketishini hisobga olish hamda tarbiyalanuvchilarning davomatini yuritish mobil ilova yordamida shaxsni biometrik identifikatsiya qilish texnologiyasi orqali amalga oshiriladi; hisobot oyida tarbiyalanuvchilarning oylik davomati roʻyxatga olingan tarbiyalanuvchilarga nisbatan 40 foizdan kam boʻlganda, ushbu oy uchun byudjetdan ish haqi toʻlanmaydi. Qaror bilan quyidagilarni nazarda tutuvchi nizomlar tasdiqlandi: davlat-xususiy sheriklik asosidagi bogʻchalarni tashkil etish uchun banklarga pul joylashtirish tartibi; nodavlat bogʻchalarga byudjetdan subsidiyalar va kompensatsiyalar toʻlash tartibi; oilaviy bogʻchalar toʻgʻrisida; kechki smenada xotin-qizlar ishlaydigan tashkilotlardagi bogʻchalar tarbiyachilarining ish haqini qoplash uchun byudjetdan kompensatsiya ajratish tartibi; nodavlat bogʻchalarni boshqarish axborot tizimi va “Elektron hukumat” tizimining idoralararo integratsiyalashuv platformasi oʻrtasida oʻzaro almashiladigan maʼlumotlar roʻyxati.
Huquqiy savodxonlik darsi oʻtkazildi
Bugun Maktabgacha taʼlim vazirligi markaziy apparati xodimlari uchun navbatdagi huquqiy savodxonlik darsi oʻtkazildi. Unda Yuridik boshqarma boshligʻi tomonidan oʻtayotgan haftada qabul qilingan qonunchilik hujjatlarining mazmun-mohiyati bilan tanishtirildi. Xususan, “Oʻzbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga oʻzgartish va qoʻshimchalar kiritish, shuningdek ayrim qonun hujjatlarini oʻz kuchini yoʻqotgan deb topish toʻgʻrisida"gi Qonun Prezident tomonidan imzolandi. Qonun bilan Maʼmuriy javobgarlik toʻgʻrisidagi kodeksda davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi toʻgʻrisidagi qonunchilikni buzganlik uchun mansabdor shaxslarga BHMning 3 baravaridan 5 baravarigacha (900 ming soʻmdan 1,5 mln soʻmgacha) jarima solishga sabab boʻlishi belgilandi. Shuningdek, “Turkiy davlatlar bilan turizm sohasidagi hamkorlikni jadal rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida"gi Prezident qarori qabul qilindi Qaror bilan turkiy dunyo doirasida “Tabarruk ziyorat” turizm konsepsiyasi tasdiqlandi. Hukumat qarori bilan Oʻrta va oʻrta maxsus professional taʼlim muassasalarida sirtqi hamda kechki taʼlimni tashkil etish tartibi toʻgʻrisida nizomlar tasdiqlandi. Shu bilan birga Hukumat qarori bilan Oʻzbekiston hududida xizmat safarlari toʻgʻrisidagi nizom tasdiqlandi Nizomga koʻra, xizmat safari muddati tashkilot rahbari tomonidan belgilanadi. Bunda muddat yoʻldagi vaqtni hisobga olmaganda 30 kalendar kundan koʻp boʻlmasligi lozim. Eng asosiysi, joriy hafta Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Maktabgacha taʼlim sohasida davlat-xususiy sheriklik jarayonlarini soddalashtirish va byudjet subsidiyalarini ajratish mexanizmini avtomatlashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qarori qabul qilindi. Mazkur qaror Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi “2022 — 2026-yillarga moʻljallangan yangi Oʻzbekistonning taraqqiyot strategiyasi toʻgʻrisida”gi PF-60-son Farmoni va 2021-yil 14-fevraldagi “Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjeti xarajatlarining samaradorligini yanada oshirish va davlat moliyaviy nazorati organlari faoliyatini takomillashtirish toʻgʻrisida” PQ-128-sonli qarori hamda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 7-martdagi “Oila va xotin-qizlarni tizimli qoʻllab-quvvatlashga doir ishlarni yanada jadallashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi PF-87-son Farmoni asosida Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan. Qarorni ishlab chiqishdan maqsad maktabgacha taʼlim sohasida davlat-xususiy sheriklik jarayonlarini raqamlashtirish orqali ularni soddalashtirish va Oʻzbekiston Respublikasi Davlat byudjetidan subsidiya ajratish mexanizmini avtomatlashtirish. Qarorda Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligining Nodavlat maktabgacha taʼlimni boshqarish axborot tizimi va “Bolalar bogʻchasi” maktabgacha taʼlimni boshqarish axborot tizimini (keyingi oʻrinlarda “Bolalar bogʻchasi” MTBAT) takomillashtirish doirasida: davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarining dastlabki maʼlumotlari (quvvati, hududi, bino va inshootlar maydoni va boshq.) asosida shtatlar jadvalini avtomatik ravishda shakllantirish; maktabgacha taʼlim tizimi xodimlari va tarbiyalanuvchilarning yagona bazasini shakllantirish; davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari hamda davlat-xususiy sheriklik asosidagi maktabgacha taʼlim tashkilotlari xodimlarining ish vaqtini, shuningdek, tarbiyalanuvchilarning davomatini shaxsni biometrik identifikatsiya qilish uskunalar yordamida hisobga olish va idoralararo elektron hamkorlikni qoʻllagan holda avtomatlashtirish; davlat-xususiy sheriklik asosidagi maktabgacha taʼlim tashkilotlarini tashkil etish boʻyicha bitimlarni “Nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarini boshqarish” axborot tizimida elektron shaklda tuzish va elektron raqamli imzo yordamida imzolash; maktabgacha taʼlim tashkilotlarida bola taʼminoti uchun ota-onalar toʻlovini elektron hisobga olish tizimini joriy etish, maktabgacha taʼlim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarining ota-onalari (ularning oʻrnini bosuvchi shaxslar)ga ota-onalar toʻlovi boʻyicha qarzdorlik (oldindan toʻlov) mavjudligi haqida onlayn-toʻlov billing tizimini qoʻllagan holda har oyda avtomatik ravishda xabarnoma joʻnatish; davlat-xususiy sheriklik asosidagi maktabgacha taʼlim tashkilotlari uchun byudjet subsidiyalari va kompensatsiyalarini hisoblash jarayonini avtomatlashtirish hamda hisoblangan subsidiyalar va kompensatsiyalar hajmi boʻyicha elektron hisob-kitoblarni Oʻzbekiston Respublikasi Moliya vazirligining “UzASBO” axborot tizimiga moliyalashtirish uchun avtomatik tarzda taqdim etish nazarda tutilmoqda. Qarorni amaliyotda qoʻllanilishi orqali davlat byudjeti mablagʻlari iqtisod qilish, DXSH asosidagi maktabgacha taʼlim tashkilotlariga byudjet subsidiyasini ajratish tizimi shaffofligini taʼminlash, korrupsiya holatlari va qogʻozbozlikni oldini olish, shuningdek, tadbirkorlar va fuqarolarga qulayliklar yaratilishiga erishiladi. Qaror qabul qilinishi bilan nodavlat maktabgacha taʼlimni boshqarish axborot tizimi joriy etilishi natijasida bir yilda oʻrtacha 150 mlrd.soʻm byudjet mablagʻlari iqtisod qilinadi.
Maktabgacha taʼlim tizimi boʻyicha tahliliy MAʼLUMOTNOMA
Bugungi kunda ilmiy kuzatish va tadqiqotlar natijasida inson oʻz hayoti davomida oladigan barcha maʼlumotning yetmish foizini besh yoshgacha boʻlgan davrda olib ulgurishi aniqlangan. Darhaqiqat, bu davrda inson bolasi dunyoni anglaydi, oʻz ona tilini oʻzlashtiradi, ota-ona, oila, mahalla, Vatanga mehri uygʻonadi, umr davomida oladigan bilimlarga zamin hozirlaydi. Shu bois mamlakatimizda aynan maktabgacha taʼlim uzluksiz taʼlim tizimining ajralmas boʻlagiga, taʼbir joiz boʻlsa, uning debochasiga aylanganligining guvohi boʻlib kelmoqdamiz. Xususan, tizim tashkil etilgandan keyin, yaʼni 2017-2021-yillarda amalga oshirilgan ishlarning naqadar sezilarli oʻsganligini koʻrishimiz mumkin. Misol tariqasida quyidagi raqamlarga ahamiyat qaratsak: 2017-yilda respublika boʻyicha 5 211 ta maktabgacha taʼlim tashkilotlari soniga nisbatan besh barobarga oshib, hozir kunda 28 012 tani tashkil etmoqda. 2017-yilda maktabgacha taʼlim tizimiga ajratilgan mablagʻlar jami 2,0 trln.soʻmni tashkil etgan boʻlsa, 2022-yil uchun esa 9,5 trln.soʻm mablagʻ ajratildi. 2017-2022-yillarda bolalarni maktabgacha taʼlim bilan qamrab olish darajasi ikki barobardan oshdi. Jumladan, 2017 yilda maktabgacha yoshdagi bolalarning 708 ming nafari maktabgacha taʼlim tashkilotlariga qamrab olingan boʻlsa, bugungi kunga bolalarning qamrab olinishi 1 mln 960 ming nafarga (69,4 foiz) yetdi. Maktabgacha taʼlim tizimida yana bir qulaylik yaratildiki unda ijtimoiy himoyaga muhtoj oila farzandlari uchun bepul maktabgacha taʼlimning muqobil turlari joriy etildi. Jumladan: • «Aqlvoy» loyihasi doirasida respublikadagi maktabgacha taʼlim tashkilotlari mavjud boʻlmagan hamda qamrov koʻrsatkichlari past boʻlgan 142 ta MFYda 7 mingga yaqin bolalarni qamrab oladigan qayta jihozlangan 65 ta avtobuslar negizida 387 ta mobil guruhlar shakllantirildi. • BMTning Xalqaro bolalar fondi YUNISEF tashkiloti bilan hamkorlikda tajriba-sinov tariqasida “Turli xil yoshdagi maktabgacha taʼlim guruhlari” (oʻyin guruhlari) muqobil shakli joriy etildi. Maktabgacha taʼlim tizimidagi pedagoglar soni 2017-yilda 58 400 nafarni tashkil etgan boʻlsa, hozirgi kunda esa 149 024 nafarni tashkil etmoqda. 2021-2022 oʻquv yilidan boshlab Maktabgacha taʼlim vazirligi tasarrufidagi 96 ta pedagogika kollejlarida jami 54 551 nafar talaba oʻqimoqda. Maktabgacha taʼlim vazirligining tashabbusi bilan Toshkent shahrida Puchon universiteti hamda “A.I.Gersen nomidagi Rossiya davlat pedagogika universiteti” Federal davlat-byudjet oliy taʼlim muassasalarining filiallari tashkil etildi. Taʼlim va tarbiya jarayonida “Ilk qadam” davlat dasturi qabul qilindi. “Ilk qadam” davlat dasturi asosida 5 ta markaz asosida taʼlim tarbiya ishlari olib borilmoqda. 2018-2021-yillar davomida maktabgacha taʼlim tashkilotlariga “Ilk qadam” dasturi va davlat talablari asosida 3 920 500 ta oʻquv va metodik qoʻllanmalar yetkazib berildi. Maktabgacha taʼlim vazirligi tomonidan alohida ehtiyojlarga ega boʻlgan bolalarning taʼlim va tarbiyasi ham chetda qolmadi. Inklyuziv taʼlim tamoyillari va imkoniyati cheklangan bolalarga yordam koʻrsatishning yangi imkonlari joriy etildi. Bularni Nukus, Qarshi, Zarafshon shaharlari va Qibray tumanida reabilitatsiya markaziga ega boʻlgan koʻp tarmoqli ixtisoslashtirilgan va qoʻshma turdagi maktabgacha taʼlim tashkilotlari hamda 74 ta koʻp tarmoqli ixtisoslashtirilgan davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari mavjud boʻlib, unda imkoniyati cheklangan rivojlanishida jismoniy yoki psixik nuqsoni boʻlgan 6 434 nafar tarbiyalanuvchi taʼlim va tarbiya olishmoqda. 2021-yilda barcha koʻp tarmoqli ixtisoslashtirilgan davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari reabilitatsiya asbob uskunalari bilan taʼminlandi. Maktabgacha taʼlim vazirligini rivojlantirish yoʻlida 3 ta Oʻzbekiston Respublikasining Qonunlari, 20 ta Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining Farmon va Qarorlari, 61 ta Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari ishlab chiqildi. Ushbu sohada ijobiy natijalar nafaqat yurtimizda balki jahon miqyosida eʼtirof etilayotganligi munosabati bilan YUNESKO shafeligi asosida joriy yilning 14-16-noyabr kunlari 200 ga yaqin davlatlar ishtirokida “Erta yoshdagi bolalarni tarbiyalash va taʼlim berish boʻyicha II Butunjahon konferensiyasi”ni oʻtkazilishi rejalashtirilgan.
Joriy yilning 9-10-avgust kunlari Toshkent shahrida joylashgan Maktabgacha taʼlim vazirligi tasarrufidagi Maktabgacha taʼlim tashkilotlari direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish institutida anʼanaviy Аvgust konferensiyasi boʻlib oʻtdi. Ushbu anʼanaviy Аvgust konferensiyasini tashkil etishdan asosiy maqsad: Maktabgacha taʼlim tizimida oʻtkazilayotgan ijtimoy-iqtisodiy islohotlar, xorijiy mamlakatlarning ilgʻor tajribasi hamda ilm-fan yutuqlari va zamonaviy informatsion kommunikativ texnologiyalarni joriy etishdir. Anʼanaviy Аvgust konferensiyasining Respublika bosqichida quyidagi asosiy masalalar koʻrib chiqildi: - Maktabgacha taʼlimda amalga oshirilayotgan islohotlar; - Maktabgacha taʼlim tizimida 2021/2022-oʻquv yilida bajarilishi belgilangan asosiy vazifalar sarhisobi; -Maktabgacha taʼlim tizimi rahbar va pedagog kadrlari faoliyati sifatini oshirish; - Takomillashtirilgan “Ilk qadam” davlat dasturining mazmuni; -Maktabgacha taʼlim tizimida 2022/2023-oʻquv yilidagi asosiy vazifalar. Anʼanaviy Avgust konferensiyasining Respublika bosqichida hududiy maktabgacha taʼlim boshqarmalari hamda tuman (shahar) maktabgacha taʼlim boʻlimlari rahbar va mutaxassislari, maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va metodistlaridan iborat 150 nafar tinglovchi ishtirok etishdi. Anʼanaviy Avgust konferensiyasining 150 nafar tinglovchilari 30 kishilik 5 ta guruhga boʻlinib, har bir guruhda ikki kun davomida tinglovchilar uchun malakali mutaxassislardan tashkil topgan 20 nafar maʼruzachilar tomonidan har biri 30 daqiqali 14 ta mavzudan iborat mashgʻulotlar olib borildi. 2 kunlik konferensiya davomida, Maktabgacha taʼlimga oid oʻquv-meʼyoriy hujjatlar va ularning yuritilishi; Bolalar salomatligini taʼminlashdagi asosiy vazifalar; Bolalik akademiyasi - pedagoglar, ota-onalar hamda maktabgacha yoshdagi bolalar uchun moslashuvchan va koʻnikmalarga asoslangan taʼlim manbalari; Maktabgacha taʼlim sifatini oshirishning dolzarb masalalari; Pedagog kadrlar tarkibi sifati va ularni kasbiy rivojlantirish masalalari; Maktabgacha taʼlimda innovatsiyalar; Maktabgacha taʼlimda boshqaruv kadrlari salohiyatini oshirish vazifalari; Maktabgacha taʼlim tashkilotlari amaliyotchi psixologlarining faoliyati samaradorligi; Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida sogʻlom ovqatlantirishni tashkil yetishning dolzarbligi; Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida davlat tilida ish yuritish hamda maʼnaviy-maʼrifiy ishlarni samarali tashkil etish kabi mavzularida guruhlarga boʻlinib ishlandi. Anʼanaviy Avgust konferensiyasi yakunida vazirlik rahbariyati tomonidan tinlovchilarga sertifikatlar topshirildi hamda 2021/2022-oʻquv yilida samarali faoliyat olib borgan rahbar va pedagog kadrlar ragʻbatlantirildi. Shuningdek, 2 kunlik konferensiya yakunlari yuzasidan Maktabgach taʼlim vazirligi Axborot xizmati tomonidan “Maktabgacha taʼlim tizimida taʼlim sifatini yangi bosqichga olib chiqish” mavzusida matbuot anjumani tashkil etildi. Unda jurnalist, blogerlar, soha mutasaddilari ishtirok etishib konferensiya doirasidagi sohadagi taʼlim sifati yuzasidan olib borilayotgan ishlar haqida oʻzlarini qiziqtirgan savollarga javoblar olishdi.
“Planet One Group” (BAA) kompaniyasi vakillari bilan uchrashuv
Joriy yil 11-avgust kuni Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligida Planet One Group Bosh direktori janob Dipak Balaji bilan uchrashuv boʻlib oʻtdi. Uchrashuvda respublika hududida maktabgacha taʼlim sohasida yangi innovatsion loyihalarni amalga oshirish uchun arab kompaniyasi tomonidan xalqaro moliya institutlarining kredit mablagʻlarini jalb qilish masalalari muhokama qilindi. Xorijiy delegatsiya rahbari majlis ishtirokchilarini qutlar ekan, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev rahnamoligida va uning diqqat-eʼtibori ostida keyingi yillarda Oʻzbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan keng koʻlamli islohotlarni yuksak baholadi. Jumladan, janob Dipak Balajining fikricha, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti rahbarligida respublikada maktabgacha taʼlim sohasida salmoqli natijalarga erishildi va 2017-yilda alohida Maktabgacha taʼlim vazirligi tashkil topgani ushbu sohada yangi ilgʻor va innovatsion yechimlar paydo boʻlishiga, shuningdek, 3-7 yoshli bolalarni maktabgacha taʼlim bilan qamrab olish darajasi 2017-yildagi 27,7 foizdan 2022-yilning birinchi yarmida 69,4 foizga oshishiga koʻmaklashdi. Uchrashuv doirasida janob Dipak Balaji Maktabgacha taʼlim vazirligiga BMT Barqaror rivojlanish maqsadlariga (BRM) erishishda tegishli qoʻshma loyihalarni ishlab chiqish orqali yordam berishga tayyorligini bildirdi. Uchrashuvda “Planet One Group” kompaniyasi rahbariyati shu yilning noyabr oyida Toshkent shahrida boʻlib oʻtadigan “Kichik yoshdagi bolalarni tarbiyalash va oʻqitish boʻyicha ikkinchi butunjahon konferensiyasi” doirasidagi har qanday birgalikdagi saʼy-harakatlarda faol ishtirok etishi va tegishlicha moliyaviy hissa qoʻshishi haqida kelishib olindi. Uchrashuv yakunlari boʻyicha tomonlar birgalikdagi harakatlarni, shu jumladan, quyidagi chora-tadbirlarni amalga oshirishga tayyor ekanligini bildirdi: – ixtisoslashtirilgan va koʻp tarmoqli maktabgacha taʼlim tashkilotlarini qurish, jihozlash va xodimlarining malakasini oshirish; – yangi, innovatsion, raqamli maktabgacha taʼlim tashkilotlarini qurish; – STEAM dasturi doirasida qoʻshma loyihalarni amalga oshirish.
Avgust anjumanida joriy holat va istiqboldagi vazifalar tahlil etildi
Navoiy viloyati Maktabgacha taʼlim boshqarmasi tomonidan «Maktabgacha taʼlim sifati: joriy holat va istiqboldagi vazifalar» mavzusida tashkil etilgan Avgust konferensiyasi boʻlib oʻtdi. Unda boshqarma, hududiy boʻlimlar va maktabgacha taʼlim tashkilotlarining rahbar va pedagoglari hamda masʼullari ishtirok etdi. Dastlab anjumanga tashrif buyurgan mehmonlar tizimga oid tashkil etilgan koʻrgazmalar taqdimoti bilan tanishishdi. Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligining Moliyaviy-iqtisodiy rivojlanishini rejalashtirish boshqarmasi boshligʻi sohadagi islohotlar natijasida maktabgacha taʼlim tizimida boshqaruv mexanizmi tubdan takomillashtirilganligi natijasida nodavlat taʼlim xizmatlari koʻrsatish tizimi isloh qilinganligini, oʻrta maxsus, kasb-hunar taʼlim tizimi qayta koʻrib chiqilganligini taʼkidladi. Shuningdek, tadbirda viloyat maktabgacha taʼlim boshqarmasi boshligʻi “Maktabgacha taʼlim sifati: joriy holat va istiqboldagi vazifalar” mavzusida maʼruza qildi. Tinglovchilar bilan maktabgacha taʼlim tizimida amalga oshirilayotgan islohotlar, maktabgacha taʼlim tizimi rahbar va pedagog kadrlari faoliyati sifatini oshirish, takomillashtirilgan “Ilk qadam” davlat dasturining mazmuni, “Bolalik akademiyasi” elektron platformasi va mazkur platforma orqali tarbiyachilar malakasini oshirish, ish hujjatlarini yuritish, hamshiralarning hujjatlari kabi muhim mavzular muhokama etildi. Konferensiyaning yakuniy qismida boshqarma boshligʻi soʻzga chiqib, “Maktabgacha taʼlim tizimida 2022-2023-oʻquv yilidagi asosiy vazifalar” toʻgʻrisida maʼruza qildi. Maktabgacha taʼlim tashkilotlari tarbiyalanuvchilari ijrosida namoyish etilgan badiiy-musiqiy dastur barchaga manzur boʻldi. Tadbir soʻnggida tizimda samarali mehnat qilgan bir guruh rahbar va pedagoglar viloyat hokimining tashakkurnomasi va esdalik sovgʻalari bilan taqdirlandi.
Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirining 2022-yil 3-avgustdagi “2022-2023-oʻquv yilida professional taʼlim muassasalariga oʻqishga qabul qilishni tashkil etish toʻgʻrisida”gi 262-son buyrugʻi bilan pedagogika kollejlarining 2022/2023 oʻquv yili uchun kunduzgi, sirtqi, kechki va dual taʼlim shakllari boʻyicha qabul parametrlari tasdiqlandi. Mazkur qabul parametrlariga asosan 92 ta pedagogika kollejlarida 2022-yil 10-avgustdan – 10 sentabr kuniga qadar (shu kun ham) quyidagi mutaxassisliklar uchun qabul eʼlon qilindi: Maktabgacha taʼlim tashkiloti tarbiyachisi; Maktabgacha taʼlim tashkiloti yordamchi tarbiyachisi; Musiqa rahbari; Jismoniy tarbiya va sport; Maktabgacha taʼlim tashkiloti xoreografiyasi Kutubxonashunoslik; Oshpazlik, qandolatchilik; Maktabgacha taʼlim tashkilotlari maishiy masalalar boʻyicha menejeri. Abituriyentlarni roʻyxatga olish Davlat test markazining my.dtm.uz saytida “Professional taʼlim muassasalariga qabul” boʻlimi orqali amalga oshirilmoqda. Roʻyxatga olish 10-sentabrga qadar (10-sentabr kuni ham) davom etadi va abituriyentlar 10-sentabrga qadar oʻz maʼlumotlarini oʻzgartirishlari mumkin. Pedagogika kollejlariga qabul jarayoni boʻyicha pedagogika kollejlarining direktorlariga murojaat qishingiz mumkin. Пед коллеж директорлари.xlsx