Автомашиналар_хақида_маълумот_2022_йил_1_июль_холатига.pdf
Ўзбекистон_Республикаси_Мактабгача_таълим_вазирлиги_раҳбар_ходимларининг.pdf
Huquqiy savodxonlik darsi oʻtkazildi
Maktabgacha taʼlim vazirligi markaziy apparati xodimlari uchun navbatdagi huquqiy savodxonlik darsi oʻtkazildi. Unda Maktabgacha taʼlim vazirining oʻrinbosari Nodir Muslitdinov hamda Yuridik boshqarma boshligʻi Xurshid Boʻriyev oʻtayotgan haftada qabul qilingan qonunchilik hujjatlari haqida maʼlumot berishdi. Xususan, Maktabgacha taʼlim vazirining oʻrinbosari Nodir Muslitdinov vazirlikning markaziy apparat xodimlariga Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan 2022-yil 14-iyul kuni imzolangan "Maktabgacha taʼlim sohasida davlat-xususiy sheriklikni yanada rivojlantirish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida"gi qarorining mazmun-mohiyati haqida maʼlumot berdi. Qayd etilishicha, 2022-yil 25-iyul kuniga qadar qarorda belgilangan vazifalarni oʻz vaqtida va sifatli bajarilishini nazarda tutuvchi chora-tadbirlar rejasini ishlab chiqish boʻyicha Vazirlar Mahkamasining topshirigʻi kelib tushdi. Masʼul boshqarma tomonidan ishlar olib borilmoqda. Shundan soʻng "Oliy, oʻrta maxsus va professional taʼlim tashkilotlarida xotin-qizlarning taʼlim olishlarini qoʻllab-quvvatlashga doir chora-tadbirlar toʻgʻrisida"gi Prezident qarori yuzasidan Yuridik boshqarma boshligʻi maʼlumot berdi. Qonunchilikka koʻra, 2022/2023 oʻquv yilidan respublikadagi barcha xususiy, xorijiy va davlat oliy, oʻrta maxsus va professional taʼlim tashkilotlarida kunduzgi, sirtqi va kechki taʼlim shaklida xotin-qizlarning toʻlov-kontrakt asosida tahsil olishi uchun imtiyozli shartlarda taʼlim kreditlarini moliyalashtirish maqsadida banklarga Davlat byudjetidan mablagʻ ajratishningyangi tizimi joriy etilgan. Qarorga koʻra: taʼlim kreditlari 14 foiz stavkada ajratiladi; taʼlim kreditining asosiy qismi talabaning rasmiyoʻqish muddati tugagandan soʻng yettinchi oydan boshlab 7 yil davomida qaytariladi; taʼlim kreditini rasmiylashtirishda va uning qaytarilishida talabaning doimiy daromad manbaigaega boʻlgan oila aʼzolari va boshqa uchinchi shaxs birgalikda qarz oluvchi sifatida qatnashishiga ruxsat etiladi; “Ijtimoiy himoya yagona reyestri”ga kirgan oilalarning xotin-qizlariga ajratiladigan taʼlim kreditlariuchun garov va kafilliklar talab etilmaydi. Shuningdek, darsda qayd etilishicha, Navbatdagi huquqiy savodxonlik darsimizni boshlimiz. Barchangizni xabaringiz bor 2022-yilning 14-iyun kundanto 14-iyul kuniga qadar Vazirlik tomonidan “Huquqiy savodxonlik oyligi” oʻtkazilmoqda. Uning doirasida Fargʻona, Buxoro va Urganch shaharlarida davra suhbatlari tashkil etildi. Bugungi kunda hududiy boshqarmalar tomonidan davra suhbatlari va seminarlar koʻrinishida tadbirlar davom ettirilmoqda.
Maktabgacha taʼlim vazirligining 2022-yil II yarim yillikka moʻljallangan I Sh R e J A S I
ИШ РЕЖА-2022 (илова).docx
MTT da ekologik soʻqmoq tashkil etish bosqichlari
Davlat talablariga, “Ilk qadam” Davlat oʻquv dasturiga va “Yer sayyorasi – bizning umumiy uyimiz” dasturiga muvofiq ekologik soʻqmoq yaratilar ekan, oʻz hududingiz va MTT imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda tabiat bilan tanishishishdagi zaruriy obyektlarni tanlash va inobatga olish muhim hisoblanadi. Pedagog uchun tavsiya: Ekologik soʻqmoq tashkil etish bir nechta bosqichlarda oʻtkazilishi tavsiya etiladi: Birinchi bosqich – tashkiliy Ikkinchi bosqich – yoʻnalish va xarita-chizmalarni tuzish Uchunchi bosqich – bezatish va obodonlashtirish Toʻrtinchi bosqich – ekologik soʻqmoqni ishga tushirish Pedagoglar maktabgacha yoshdagilar uchun ekologik soʻqmoq yaratishning oʻziga xos xususiyatlari mavjudligini yodda tutishlari kerak va quyidagi tamoyillarga amal qilish tavsiya etiladi: faktlarga asoslangan materiallarga koʻmib yubormaslik mashgʻulotlarni maʼruza shaklida oʻtmaslik, pedagog obyektni koʻrsatib, u haqida gapiradi, bolalar esa uning monologini jim tinglaydilar. soʻqmoq obyektlari anchayin xilma-xil boʻlishi kerak. Soʻqmoqdagi hamma narsaning mukammal boʻlishiga intilish: kuzda toʻkilgan barglarni butkul tozalash, yovvoyi oʻtlarni yulib tashlash tavsiya etilmaydi. Unutmang, ekologik soʻqmoq – gulzor emas! Muhimi, unda imkon qadar koʻproq tabiat obyektlari mavjudligi, muhit xilma-xilligi esa tabiatning oʻzidagi kabi boʻlmogʻi darkor. Quyida MTT sharoitida ekologik soʻqmoq yaratish borasida uslubiy tavsiyalar taqdim etilgan. Birinchi bosqich – tashkiliy. Bu bosqichda tavsiya etiladi: maʼmuriyat, pedagoglar, ota-onalar va bolalardan iborat tashabbuskor guruh tuzish; oldinda turgan ishdagi har bir shaxsning vazifasi, ish koʻlami, harakatlar tartibi va joyini aniqlab olish; ekologik soʻqmoq yaratish boʻyicha umumiy reja ishlab chiqish. Ikkinchi bosqich – ekologik soʻqmoq yoʻnalishini ishlab chiqish va xarita-chizmalarni tuzish. Tashabbuskor guruh MTT hududini mufassal oʻrganadi va nisbatan qiziqarli obyektlarni, ularning joylashuvi, axboriy taxtalarning turar joyi, yoʻl koʻrsatkichlari, andoza va boshqa bezak unsurlarini belgilab chiqadi. Xarita tuziladi – turli maqsadlar uchun soʻqmoq chizmasi, pedagoglarga yordam tariqasida. Bolalar chizma-xaritasida ularga tushunarli boʻlgan koʻrinishdagi obyektlar, harakat yoʻnalishini tasdiqlovchi koʻrsatkichlardan iborat kichik maʼlumotlar oʻrin oladi. Soʻqmoqqa bolalar bilan mashgʻulotlarda tuzilgan va tabiatni asrashga qaratilgan turli belgilarni joylashtirish mumkin. Bezatish davomida himoya qilinadigan oʻsimliklarni qizil rang bilan ajratib koʻrsatish mumkin. Bolalarning yoshi qancha kichik boʻlsa, chizma ham shunchalik qisqa, ixcham boʻlishi lozim. Masalan, 3-4 yoshdagi bolalar uchun obyektlar yirik, yorqin tasvirlanadi: chizilgan qushcha, daraxt, ochiq rangdagi gullar. Oxirida bu rasmlar bir obyektdan boshqasiga yoʻl ochuvchi chiziq – yoʻlka bilan birlashtiriladi. Uchinchi bosqich – ekologik soʻqmoqni bezatish va obodonlashtirish. Soʻqmoqda oʻrnatiladigan va tayyorlanadigan obyektlar roʻyxati aniqlab olingach, yoʻnalishni bezash loyihasi ishlab chiqiladi. Tashabbuskor guruh bir vaqtning oʻzida koʻrgazma taxtasi uchun badiiy matnlarni tayyorlash, ekologik soʻqmoqda axloq qoidalarini ishlab chiqish bilan shugʻullanadi. Agar bir necha xil koʻrinishlar taklif etilsa, ular orasida eng yaxshisini ovoz berish orqali aniqlash mumkin. Ekologik soʻqmoq bezagi uchun yanada koʻproq pedagoglarni jalb etish maqsadida tashabbuskor guruh pedagog, bolalar va ota-onalar orasida har bir obyekt uchun eng yaxshi loyiha, har bir koʻrgazma taxtasi uchun eng yaxshi matn uchun tanlov tashkil etishi mumkin Bolalar bilan soʻqmoq “xoʻjayini” – ertak qahramonini birga tanlash. soʻngra hamkorlikdagi saʼy-harakatlar bilan ekologik soʻqmoqni obodonlashtirish ishlarini olib boradilar: chiqindilarni yigʻib, joyni tozalab, loyihaga asosan tayyorlangan barcha obyektlarni tabiat landshaftiga munosib ravishda oʻz joylariga oʻrnatadilar. Ekologik soʻqmoqni bezashda jamoa boʻlib ishlash orqali bolalar rejalashtirish, muammolarni birgalikda hal qilish va oʻzaro yordam koʻnikmalariga ega boʻladilar. Ekologik soʻqmoqni obodonlashtirishda shuni yodda tutingki, uni bezatish birdan-bir maqsad emas, balki yordamchi vosita. Ekologik soʻqmoqni koʻpgina lavhalar va reklama taxtachalari ilib tashlangan koʻchaga aylantirish kerak emas. Maʼlumot taxtachalari juda koʻp va qimmatbaho boʻlishi ham shart emas, ularni qoʻl ostingizda mavjud materiallardan tayyorlash mumkin. Eng muhim talab – taxtachalar va yoʻl koʻrsatkichlari manzara bilan hamohang tushishi lozim. Shuning uchun mahalliy tabiiy materiallardan foydalanilsa, maqsadga muvofiq boʻladi. Ekologik soʻqmoqni jihozlashning eng oddiy koʻrinishi quyidagicha. Soʻqmoq boshi va oxiriga nomlar yozilgan maʼlumotlar taxtasi, yoʻnalish va qoidalar haqidagi kichik axborotlardan iborat chizma-xaritalar oʻrnatiladi. Yoʻnalishning barcha asosiy joyiga obyekt raqamlari va nomlari yozilgan kichik taxtachalar yoki yoʻl koʻrsatuvchi ustunchalar joylashtiriladi. Yoʻnalishlar bezatilayotgan paytda ekologik soʻqmoq pasporti va ekskursiya qilinadigan obyektlar tavsifi tuziladi. Toʻrtinchi bosqich – ekologik soʻqmoqda ish boshlash. Bu vaqtga kelib ekskursiya uchun ekologik soʻqmoq tayyor boʻladi: yoʻnalish jihozlangan, ekskursiya qilinadigan obyektlar tavsifi tayyorlangan, ekologik soʻqmoq pasporti va uning ish rejasi tuzilgan hamda tasdiqlangan. Ekologik bayram oʻrnida ekologik soʻqmoqning ochilish marosimini nishonlash mumkin boʻladi. Tantanali ochilishidan keyin ekologik soʻqmoqda ekskursiyalar va ekologik tadbirlar oʻtkaza boshlaydilar. Ekologik soʻqmoqning tuzilish va maʼlumot bilan toʻldirish ishlari davom etaveradi. Vaqti-vaqti bilan bezak obyektlari inventarizatsiyasi va taʼmiri amalga oshiriladi, maʼlumotlar taxtasidagi matnlar yangilanadi.
Bugun Maktabgacha taʼlim vazirligi binosida “2022-yilda Toshkent shahrida YUNESKOning erta yoshdagi bolalarni tarbiyalash va taʼlim berish boʻyicha II Butunjahon konferensiyasi (Global forum)ni yuqori saviyada oʻtkazishga tayyorgarlik koʻrish” mavzusida matbuot anjumani oʻtkazildi. Ushbu matbuot anjumanida YUNESKO Bosh qarorgohining Uzluksiz taʼlim siyosati va tizimlari boʻlimi boshligʻi Chakrun Borxen va YUNESKO Bosh qarorgohining Erta yoshdagi bolalarni rivojlantirish dasturi mutaxassisi Diavara Roxayalarning qatnashdilar. Odatda har 10 yilda bir marta oʻtkaziladigan tadbir Toshkent shahrida oʻtkazilishi mamlakatimizda erishilgan yutuq va marralarni namoyish etish, maktabgacha taʼlimni rivojlantirish modelini namoyish etish, eng yaxshi fikr va tajriba almashish imkonini beradi. Matbuot anjumanida II Butunjahon konferensiyasi haqida maʼlumotlar eʼlon qilinib, quyidagilar: -YUNESKO Bosh konferensiyasining 41-sessiyasida qabul qilingan hamda 18,25,33 va 37-sessiyalarida takomillashtirilgan “YUNESKOning uchrashuvlar turkumlari va umumiy klassifikatsiyasi toʻgʻrisidagi qonuni”ga koʻra, ushbu yigʻilish ikkinchi turkumga mansubligi; -yigʻilishning maqsadi aʼzo davlatlarning kichik yoshdagi bolalar tarbiyasi va taʼlimiga ziyoli jamiyat qurish va muntazam rivojlanish strategiyalarining muhim qismi sifatida qarovchi yangilangan siyosiy qarashlarini takomillashtirish va sarmoyalarini oshirilishi; “Kichik yoshdagi bolalar tarbiyasi va taʼlimi boʻyicha butunjahon konferensiyasi”ning milliy va mahalliy tayyorlov jarayoniga asoslangan holda strategiyalar, sheriklik, mablagʻlar va bu masalada oʻrnak koʻrsatayotgan tashkilotlar haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga oluvchi “Kichik yoshdagi bolalar tarbiyasi va taʼlimi boʻyicha Toshkent harakatlar dasturi”ni qabul qilish rejalashtirilayotganligi; U 2030-yilgacha barqaror rivojlanish maqsadlari 4.2 ga yetish va BRMning kichik yoshdagi bolalar bilan bogʻliq boshqa maqsadlariga erishishga xizmat qilishi; Xulosalovchi hujjat konferensiyaning “Kuchli poydevor sari: kichik yoshdagi bolalarning sifatli tarbiyasi va taʼlimi boʻyicha rivojlanishlar va mavjud qiyinchiliklar” nomli maʼlumotnoma hisobotiga, konferensiya arafasida tashkil qilinadigan mahalliy uchrashuvlar va koʻp sonli maslahatlashuvlar natijasiga asoslanishi; Xulosalovchi hujjatning yakuniy varianti tegishli tomonlar, xususan, YUNESKOga aʼzo davlatlar va taraqqiyot boʻyicha asosiy hamkor agentliklardan iborat loyihalash guruhi tomonidan tasdiqlanishi maʼlum qilindi. Shu bilan birgalikda, ijrochi kengash tomonidan qabul qilingantegishli qarorga muvofiq, yigʻilish qatnashuvchilari aʼzo davlatlar hamda hamkor davlatlar vakillaridan iborat boʻladi. Shuningdek, aʼzo boʻlmagan davlatlar, YUNESKO oʻzaro aʼzolik kelishuvlarini yakunlagan Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimidagi muassasalarning vakillari, xalqaro davlat va nodavlat tashkilotlari hamda boshqa nodavlat tashkilotlari va tizimlari, jamgʻarmalar, ikki tomonlama muassasalar va shu kabi institutlar yigʻilishga kuzatuvchi sifatida taklif qilinadi. Umumiy qatnashuvchilar soni vakillar, kuzatuvchilar va YUNESKO Kotibiyati aʼzolari va onlayn qatnashuvchilar bilan birgalikda 1500 tani tashkil etishi va onlayn orqali 500 nafar ishtirokchilar ham kuzatishi kutilmoqda. Bugungi matbuot anjumanida YUNESKO Bosh qarorgohining Uzluksiz taʼlim siyosati va tizimlari boʻlimi direktori Borxen Chakrun va YUNESKO Bosh qarorgohining Erta yoshdagi bolalarni rivojlantirish dasturi mutaxassisi Roxaya Diavaralar ishtirok etdi. Yuneskoning soʻzlariga koʻra, Oʻzbekiston Jahon konferensiyasini oʻtkazadigan mamlakat sifatida tanlandi, soʻnggi 12 yil ichida ketma-ket ikkinchi va birinchi boʻlib, erta rivojlanish sohasidagi muvaffaqiyatlar, mamlakat rahbariyatining yosh bolalarni oʻqitish va tarbiyalashga boʻlgan sadoqati tufayli Oʻzbekiston bu sohada “Jahon chempionlaridan biri” boʻldi deb eʼlon qilindi. Maʼlumot uchun: 2010-yil 27-29-sentyabr kunlari Moskvada YUNESKOning Birinchi ilk yoshdagi bolalarni erta rivojlantirish va taʼlim boʻyicha Butunjahon konferensiyasi boʻlib oʻtdi, uch kun davomida uning ishtirokchilari butun dunyo boʻylab bolalar huquqlari va manfaatlarini himoya qilishning dolzarb masalalarini muhokama qildilar. «Konferensiyaning asosiy maqsadi - barcha bolalarni, shu jumladan, kam taʼminlangan qatlamlar va jamiyatning ijtimoiy kam taʼminlangan tarmoqlari uchun barcha bolalar uchun rivojlanish va oʻrganish sohasida qulay boshlangʻich imkoniyatlarni yaratishga qaratilgan erta bolalikni parvarish qilish va taʼlim sohasidagi siyosatni ishlab chiqishdir; «deyildi, YUNESKO bayonotida.
Bugun Maktabgacha taʼlim vazirligi binosida “Maktabgacha taʼlim vazirligining 2022 yil I yarim yilligida amalga oshirilgan ishlar haqida hisoboti” yuzasidan Jamoatchilik kengashi va OAV uchun matbuot anjumani oʻtkazildi. Unda vazirlik huzuridagi Jamoatchilik kengashi a'zolari ham ishtirok etishdi. Unda 2022-yil I yarim yilligida amlaga oshirilgan ishlar haqida hisoboti” mavzusidagi matbuot anjumanida erishilgan ijobiy koʻrsatkichlar haqida hisobot berildi, ular quyidagilar: 2022-yilning birinchi yarmida Maktabgacha taʼlim vazirligi tashabbusi bilan jami 5 ta normativ-huquqiy hujjatlar tasdiqlandi. Bugungi kunga qadar Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining hududlarga tashriflari hamda sohalarni rivojlantirish boʻyicha oʻtkazilgan majlislar bayonlarida yuklatilgan jami 412 ta topshiriqdan 362 tasi bajarildi, 50 tasi belgilangan muddatda bajarish choralari koʻrilmoqda. Qabul qilingan hujjatlarga muvofiq maktabgacha taʼlim tashkilotlari soni28 012 taga yetkazildi. 3-7 yoshli bolalarning maktabgacha taʼlim bilan qamrab olish darajasi koʻrsatkich 69,4 foizga va 6 yoshli bolalarning maktabga tayyorlov tizimi bilan qamrovi 84 foizga yetkazildi. 5 060 quvvatga ega 46 ta davlat-xususiy sheriklik asosidagi hamda 11 970 quvvatga ega 342 ta oilaviy shakldagi nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari faoliyati yoʻlga qoʻyildi. Namangan va Qoʻqon shaharlarida tajriba-sinov tariqasida 1 400 nafardan ortiq maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va pedagog kadrlari malakasini oshirish boʻyicha maktabgacha taʼlim klasterlari faoliyatini tashkil etildi. Subsidiya va kompensatsiyalarni ajratish jarayonini raqamlashtirish, bunda inson va korrupsion omillarini yoʻqotish maqsadida “Nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarini boshqarish” axborot tizimi tajriba sinovdan oʻtkazildi. 28 245 nafar Pedagogika kollejlari bitiruvchilaridan 21 915 nafari ish bilan taʼminlandi. Shu bilan birgalikda matbuot anjumanida mavjud muammolar va ularning yechimi boʻyicha vazifalar ham quyidagicha maʼlum qilindi. Muammolar Maktabgacha taʼlimning nodavlat sektorini qoʻllab-quvvatlash maqsadida Davlat byudjetidan ajratilayotgan subsidiya va kompensatsiyalar samarali va maqsadli ishlatilmayapti. Jizzax, Qashqadaryo va Samarqand viloyatlaridagi byudjetdan subsidiyalar ajratilishida7,4 mlrd soʻm miqdoridagi kamchiliklar aniqlandi. Mazkur jarayonlar toʻliq raqamlashtirilmagan. Respublikaning 41 ta tuman (shahar) larida qamrov darajasi 60 foizdan past. Jumladan, Chiroqchi (32,8%), Qamashi (41,5%), Kitob (41%), Yangiyoʻl (45,3%) va Denov (44,9%) tumanlarida qamrov darajasi past boʻlib qolmoqda. Maktabgacha taʼlim tizimidagi pedagoglarning 34,5 foizi oliy maʼlumotga ega ekanligi taʼlim sifatiga salbiy taʼsir qilmoqda. Bu koʻrsatkich Toshkent viloyatida24,6 foizi, Sirdaryo viloyatida 26,4 foizi va Namangan viloyatida 27,8 foizi tashkil etadi. Vazifalar Vazirlar Mahkamasining nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlariga subsidiyalar va kompensatsiyalar toʻlash tartibini belgilash yuzasidan normativ-huquqiy hujjat loyihasini ishlab chiqish. Nodavlat xususiy sektorni qoʻllab quvvatlash maqsadida zarur kredit va subsidiyalarni ajratish choralarini koʻrish. Oliy taʼlim muassasalarining 8 814 nafar maktabgacha taʼlim yoʻnalishi bitiruvchilarini maktabgacha taʼlim tashkilotlariga ishga yoʻllanma asosida yuborish choralarini koʻrish.