Pedagog kadrlar salohiyati Xozirgi kunda Maktabgacha taʼlim vazirligi tasarrufidagi maktabgacha taʼlim tashkilotlarida 2022-yil may oyi holatiga jami 149 024 nafar rahbar va pedagoglar faoliyat yuritmoqda (2021-yilda 134 641 nafarni tashkil etib, 10,6 foizga ortgan). Jami pedagoglarning 112 625 nafari (75,5%) davlat va 36 399 nafari (24,5%) nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlariga toʻgʻri keladi. 149 024 nafar pedagoglarning 34,5 foizi (51 442 nafar) oliy maʼlumotlidir (2021-yilda 33,8% ni tashkil etgan). Davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarida faoliyat yuritayotgan112 625 nafar pedagoglarning 41 259 nafari yoki (36,6% foizi oliy,71 366 nafari yoki 63,4 foizi oʻrta maxsus maʼlumotlidir. Nodavlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarida 12 460 nafar oliy (34,2%) va 23 939 nafar oʻrta maxsus maʼlumotli pedagoglar faoliyat yuritmoqda. Pedagoglarning 8271 nafari maktabgacha taʼlim tashkilotlari direktorlari, 6357 nafari metodistlar, 98707 nafari tarbiyachilar,11295 nafari musiqa taʼlimi oʻqituvchilari, 2674 nafari xoreograflar, 6876 nafari jismoniy tarbiya yoʻriqchilari, 7483 nafari chet tili oʻqituvchilari, 4193 nafari psixologlar, 1160 nafari defektologlar va2008 nafari logopedlardan iborat. Raxbar va pedagog kadrlarni malakasini oshirish Maktabgacha taʼlim tizimi rahbar va mutaxassislarini malakasini oshirish ilgʻor tajribalar asosida tashkil etish, oʻquv jarayoniga ilgʻor pedagogik va axborot texnologilarini joriy etish, oʻquv reja va dasturlarini takomillashtirish hamda pedagoglarning kasbiy va pedagogik mahoratlarini uzluksiz oshirib borishlarini taʼminlash maqsadida Maktabgacha taʼlim vazirligining 2021-yil 24-dekabrdagi “2022-yilda maktabgacha taʼlim tizimi rahbarlari, mutaxassislari va pedagog kadrlarning malakasini oshirishni tashkil etish toʻgʻrisida”gi 248-son buyruq tasdiqlandi. 2022-yilda 17288 nafar pedagog kadrlarning malakasini oshirish rejalashtirilgan. 2022-yilning 2-choragida jami 9816 nafar ( 56,7 %) maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va pedagog kadrlarning malakasi oshirildi. 4767 nafari Maktabgacha taʼlim tashkilotlari direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish institutida, 4317 nafari Xalq taʼlimi vazirligi tasarrufidagi Xalq taʼlimi hodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazlarida, 732 nafari Jismoniy tarbiya va sport mutaxassislarini ilmiy-metodik taʼminlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish institutida malaka oshirishdi. Attestatsiya Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil17-sentyabrdagi “Maktabgacha, umumiy oʻrta, oʻrta maxsus, professional va maktabdan tashqari taʼlim tashkilotlari pedagog kadrlarini attestatsiyadan oʻtkazish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 572-son qaroriga asosan Maktagacha taʼlim vzirligining 2021-yil 29-sentyabrdagi “Maktabgacha, umumiy oʻrta, oʻrta maxsus, professional va maktabdan tashqari taʼlim tashkilotlari pedagog kadrlarini attestatsiyadan oʻtkazish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qarorni ijrosini taʼminlash maqsadida Maktabgacha taʼlim vazirligining 2021-yil 29-sentyabrdagi189-son buyrugʻi qabul qilindi. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi Huzuridagi Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi va Maktabgacha taʼlim vazirligining 2022-yil 25-fevraldagi 04/QQ a 2-Q/Q-son qoʻshma qarori qabul qilindi. Oʻzbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining 2021-yil17-sentyabrdagi 572-sonli qaroriga asosan, 2022-yil mart-iyun oylarida oʻtkazilgan pedagog kadrlar attestatsiyada ishtirok etish uchun 5263 nafar pedagog kadrlar ariza topshirdilar. 2022-yil mart-iyun oylarida test sinovlarida: 5126 nafari pedagog kadrlar ishtirok etdilar. Shundan: 2 - nafari (0,03%) oliy malaka toifaga loyiq; 154 - nafari (3%) 1-malaka toifaga loyiq, 2869 - nafari (56%) 2-malaka toifaga loyiq; umumiy 3025 nafari malaka toifaga ega boʻlgan. 1068 nafari (20,8%) mutaxassis lavozimiga mos, 1032 nafari (20,1%) mutaxassis lavozimiga mos emas deb topildi. Pedagog kadrlar attestatsiyasining yakuniy natijalari Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Taʼlim sifatini nazorat qilish Davlat inspeksiyasi tomonidan 2022-yil iyul oyida eʼlon qilinadi. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Maktabgacha, umumiy oʻrta, oʻrta maxsus, professional va maktabdan tashqari taʼlim tashkilotlari pedagog kadrlarini attestatsiyadan oʻtkazish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 2021-yil 17-sentyabrdagi 572-son qaroriga asosan ikkinchi bosqichi sentyabr-dekabr oylarida boʻlib oʻtadi. Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2021-yil17-dekabrdagi 1-son bayonining 4-ilovasida KASB STANDARTI Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Malakalarni baholash tizimini tubdan takomillashtirish va mehnat bozorini malakali kadrlar bilan taʼminlash chora-tadbirlar toʻgʻrisida” 2020-yil 31-dekbardagiPQ-4939-son qaroriga muvofiq, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2021-yil 17-dekabrdagi 1-son bayonining4-ilovasida Maktabgacha taʼlim vazirligi tomonidan 2-chorakda kasb standarti “Ixtisoslashtirilgan maktabgacha taʼlim tashkilotlarida tarbiyachi” va “Oʻqituvi-defektolog (Oʻqituvchi-logoped, tiflopedagog, surdopedagog, oligofrenopedagog)”larini ishlab chiqish belgilangan. Yuqorida qayd qilingan “Ixtisoslashtirilgan maktabgacha taʼlim tashkilotlarida tarbiyachi” kasb standartini Toshkent pedagogika kolleji va Makatbgacha taʼlim vazirligi taalluqli boʻlgan boshqarma va boʻlimlar bilan ishlab chiqildi hamda jamoatchilik va ekspertlar uchun “www. Profstandart.uz” portaliga joylashtirilib, Oʻzbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi Mehnat bozori tadqiqotlari institutidan xulosalar olindi. Xuddi shunday xolat “Oʻqituvi-defektolog (Oʻqituvchi-logoped, tiflopedagog, surdopedagog, oligofrenopedagog)” kasb standartini Toshkent Nizomi nomli Dalat pedagogka universiteti professor-oʻqituvchilari va Makatbgacha taʼlim vazirligining Bolalar salomatligini taʼminlash va ixtisoslashtirilgan maktabgacha taʼlim tashkilotlari faoliyatini muvofiqlashtirish boshqarmasi bilan ishlab chiqildi hamda jamoatchilik va ekspertlar uchun “www. Profstandart.uz” portaliga joylashtirilib, Oʻzbekiston Respublikasi Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi Mehnat bozori tadqiqotlari institutidan xulosalar olindi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti farmoni, qarorlarini ijrosi Maktabgacha taʼlim tashkilotlari direktorlari va mutaxassislarini qayta tayyorlash hamda ularning malakasini oshirish instituti tomonidan 2022-yil fevral-mart oylarida Qoraqalpogʻiston Respublikasi va Qashqadaryo viloyati maktabgacha taʼlim tizimida faoliyat olib borayotgan oilaviy, nodavlat va davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlarida faoliyat olib borayotgan rahbar va pedagog kadrlarni qisqa muddatli oʻquv kurslariga jalb etildi. Unda, innovatsion texnologiyalari, “Ilk qadam” oʻquv dasturi va pedagogik kompetensiyalari mavzulari boʻyicha qisqa muddatli oʻquv kurslari tashkil etildi. Klaster Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirning maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va pedagog kadrlarining kasbiy bilimi, koʻnikmalari va mahoratni uzluksiz rivojlantirib borishining yangi tizimini tajriba-sinovidan oʻtkazish boʻyicha 2022-yil 1-martdagi 07/1-1556-son topshirigʻiga asoan Vazirlar Mahkamasi Huzuridagi Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi, Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi va Maktabgacha taʼlim vazirligi hamkorligida 2022-yil 17-martdagi “Maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va pedagog kadrlarning kasbiy bilimi, koʻnikmalari va mahoratini uzluksiz rivojlantirib borishning yangi tizimini tajriba-sinovdan oʻtkazish toʻgʻrisida”gi 3-q/q, 10-q/q va 7-q/q qoʻshma qarori qabul qilindi. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil19-maydagi “Namangan va Fargʻona viloyatlarida tajriba-sinov tariqasida maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va pedagog kadrlari malakasini oshirish boʻyicha maktabgacha taʼlim klasterlari faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 268-son qarori asosida Namangan viloyati Namangan pedagogika kollejida va Fargʻona viloyati Qoʻqon pedagogika kollejida tajriba-sinov tariqasida Maktabgacha taʼlim klasterlari tashkil etildi. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil19-maydagi 268-son qarorni ijrosini taʼminlash maqsadida Maktabgacha taʼlim vazirligining 2022-yil 25-maydagi 127-son buyruq tasdiqlandi va ijrosi taʼminlanmoqda Unda aprel-may va iyun oylarida “Maktabgacha taʼlim tashkilotlari rahbar va pedagog kadrlarning kasbiy bilimi, koʻnikmalari va mahoratini uzluksiz rivojlantirib borish boʻyicha grafik tasdiqlandi. Maktabgacha taʼlim klasterlarida oʻquv mashgʻulotlari Namangan davlat universiteti va Qoʻqon universiteti, A.I.Gersen nomidagi Rossiya davlat pedagogika universitetining Toshkent shahar filiali, Toshkent shahridagi Puchon universitetlarining professor-oʻqituvchilari va xalqaro konsultantlar tomonidan olib borilmoqda. Bugungi kunda, mazkur klaster boʻyicha 1298 nafar rahbar va pedagog kadrlar malakasi oshirilmoqda. Pedagogika kollejlari toʻgʻrisida Bugungi kunda, pedagogika kollejlarida 51441 nafar oʻquvchi tahsil olmoqda. 41374 nafar kunduzgi, 8674 nafar sirtqi, 866 nafar kechki va 2283 nafar dual taʼlim shaklida oʻquvchilar tahsil olishmoqda. Shu oʻrinda taʼkidlash lozimki, taxsil olayotgan oʻquvchilar taʼlimni bevosita maktabgacha taʼlim tashkilotlarida ishlash bilan birgalikda olib bormoqda. Nazariya va amaliyot birligiga erishilmoqda. Bevosita ishlash jarayonida yuzaga keladigan savollarning yechimi taʼlim muassasasining oʻqituvchilari bilan birgalikda amalga oshirilmoqda. Pedagogika kollejlariga 2021-yildan dual taʼlim tizimi joriy etildi. Dual taʼlim shakli oʻquvchilari haftada 3 kun pedagogika kollejlari oʻquv jarayonlarida ishtirok etishmoqda hamda qolgan 3 kun tegishli maktabgacha taʼlim tashkilotlarida tegishli mashgʻulotlar bilan birga mehnat faoliyatni olib bormoqda. Bu oʻquvchilarning professional tayyorgarligini rivojlantirish maqsadida bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan: maktabgacha taʼlim tashkilotlarida mutaxassislik fanlari buyicha ochiq mashgʻulotlar, kasbga doir koʻrgazmalar tashkil qilinmoqda. Pedagogika kollejlari, oliy taʼlim muassasalari, maktabgacha taʼlim tashkilotlari oʻrtasida hamkorlik ishlari tashkil etilgan boʻlib, “Maktabgacha taʼlim” yoʻnalishi boʻyicha mutaxassislar tayyorlashda “Oʻquv reja, fan dasturlari va majmualar integratsiyasi”, “Ilk qadam” davlat dasturi tahlillari, “Yoshlarni sogʻlom turmush tarzi”, “Maktabgacha taʼlim tashkilotlarida pedagogik texnologiyalardan foydalanish”, “Taʼlim tizimidagi strategik maqsadlar” kabi mavzularda seminarlar oʻtkazib kelinmoqda. Maktabgacha taʼlim vazirligining 2022-yil 3-martdagi “Maktabgacha taʼlim vazirligining pedagogika kollejlarida kasblar boʻyicha yakuniy davlat attestasiyasini tashkil etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 52-son buyrugʻida pedagogika kollejlarining 2021/2022-oʻquv yili uchun kasblar boʻyicha yakuniy davlat attestatsiya komissiyalari raislari tasdiqlandi. Bitiruvchilar bandligi 2021/2022-oʻquv yilida pedagogika kollejlarini 27 042 nafar oʻquvchi bitirmoqda. Shundan: 20 879 nafar bitiruvchilarni bandligi taʼminlanmoqda (77,3 foiz). Qolgan 6145 nafari (22,7%) bitiruvchilarni bandligini taʼminlash ishlari davom etmoqda. Jahon bankining Jahon bankining “Yosh bolalarning erta rivojlanishini takomillashtirish” loyihasini amalga oshirish doirasida taʼlim sifatini oshirish, bolaga yoʻnaltirilgan taʼlim yondashuvlarini rivojlantirishga koʻmaklashish, “Oʻzbekistonda maktabgacha taʼlimda bola tarbiyasiga yoʻnaltirilgan yondashuvni joriy etish” treningining ikkinchi moduli doirasida treninglar oʻtkazildi. Mazkur treninglarda jami 110 nafar pedagog kadrlar 4 ta guruhga boʻlinib ishtirok etdi. Trening har bir guruhi uchun 5 kun davomida oʻtkazildi. Ishtirokchilarga barcha materiallar bosma va elektron shaklda taqdim etildi. Trening yakunida ushbu kursdan oʻtganligi toʻgʻrisida sertifikatlar topshirildi. Trening quyidagi tarkibiy qismlarni oʻz ichiga oladi: Ushbu treninglar oʻqituvchilarning kasbiy mahoratini, maktabgacha taʼlim tashkilotlarida oʻqituvchilarning amaliy faoliyatida bolaning yoshiga va individual xususiyatlariga qarab turli xil yondashuvlarni qoʻllash boʻyicha oʻquv jarayonining sifatini oshirishga imkon beradi va maktab xayotiga moslashishiga yordam beradi. 2020-2021 oʻquv yilida 3 ta tayyorlov yoʻnalishlari boʻyicha taʼlimning kunduzgi shakliga 346 nafar talabalar qabul qilindi. 2021-2022 oʻquv yiliga 870 nafar reja belgilanib, 503 nafar talabalar qabul qilindi. Bundan tashqari, joriy yildan taʼlimning sirtqi shakli ham ochilib, “Maktabgacha taʼlim”, “Biznesni boshqarish” hamda “Arxitektura” yoʻnalishlariga 533 nafar talabalar qabul qilindi. Imtiyoz Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi davlat test markaziga vazirlikning 2022-yil 9-iyundagi 03-03/1-1507-son javob xati bilan “Yilning eng yaxshi tarbiyachisi-2021” respublika kasb-koʻrik tanlovida gʻolib chiqqan 21 nafar mutaxassislardan 14 nafar oʻrta maxsus maʼlumotiga ega boʻlgan maktabgacha taʼlim tarbiyachilarni roʻyhati Davlat test markazining maxsus elektron dasturiga kiritildi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 23-iyundagiPQ-5157-son qarori asosida xorijiy oliy taʼlim muassasalari va ularning filiallari hamda nodavlat oliy taʼlim tashkilotlarining “Maktabgacha taʼlim” yoʻnalishiga davlat buyurtmasi parametrlari asosida oʻqishga qabul qilingan 23 ta talaba bilan shartnomalar imzolandi. Jumladan: Toshkent shahridagi Puson universiteti – 15 nafar; Fargʻona shahridagi Koreya xalqaro universiteti – 3 nafar; Qoʻqon universiteti – 5 nafar Muammo va takliflar Maktabgacha taʼlim vazirligining 2021-yil 24-dekabrdagi “2022-yilda maktabgacha taʼlim tizimi rahbarlari, mutaxassislari va pedagog kadrlarning malakasini oshirishni tashkil etish toʻgʻrisida”gi 248-son buyruqga asosan2022-yilda ikkinchi yarim yillikda rejalashtirilgan 7472 nafar pedagog kadrlarning malakasini oshirish, Oʻzbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining 2021-yil17-sentyabrdagi 572-sonli qaroriga asosan, 2022-yil ikkinchi yarim yilligida sentyabr-dekabr oylarida pedagog kadrlarni attestatsiyadan oʻtkazish. Maktabgacha taʼlim vazirligining pedagogika kollejlarini 2021/2022-oʻquv yili 28145 nafar bitiruvchidan 21915 nafari bandligi taʼminlandi. Qolgan 3519 nafar bitiruvchilarni bandligini taʼminlash. 4. Pedadgogika kollejlarida taʼlim tarbiya ishlarini olib borishda maktabgacha taʼlim yoʻnalishi boʻyicha zamonaviy oʻquv reja dastrularini tizimda faoliyat olib borayotgn oliy taʼlim muassasalari hamkorligida muvofiqshlashtirish. 5. Pedagogika kollejlarining maxsus fan va umumkasbiy fanlari boʻyicha oʻqituvchilarini malakasini oshirish boʻyicha Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi bilan tashkil etish. 6. Pedagogika kollejlariga yangi 2022-2023 oʻquv yili uchun maktabgacha taʼlimga oʻqishga taklif qilish ishlarini mahalla va bandlikga koʻmaklashish markazlari bilan ishlash. 7. Respublikadagi oliy taʼlim muassasalarini maktabgacha taʼlim yoʻnalishini bakalavr bitiruvchilarini maktabgacha taʼlim tashkilotlariga taklif qilish.
EduLink Global kompaniyasi vakillari bilan uchrashuv
Bugun Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligi rahbariyati Bosh Ijrochi direktor Chungrim Xon boshchiligidagi Koreyaning EduLink Global kompaniyasi vakillari bilan uchrashdi. Uchrashuv davomida Koreya tomoni tomonidan begʻaraz asosda ishlab chiqilgan va yosh bolalarni tarbiyalash va oʻqitish masalalari boʻyicha oʻqituvchilar, ota-onalar, davlat maktabgacha taʼlim tashkilotlari uchun maʼlumot almashish uchun yagona axborot makonini ifodalovchi “S-Board” taʼlim platformasini yanada takomillashtirish masalalari muhokama qilindi. Bundan tashqari, ushbu uchrashuv doirasida pilot loyihalarni amalga oshirishga qaratilgan oʻzaro anglashuv memorandumi imzolandi. Memorandum doirasida Maktabgacha taʼlim vazirligi xodimlariga ingliz tilini oʻqitish boʻyicha zamonaviy innovatsion oʻquv dasturlarini joriy etish va respublika maktabgacha taʼlim tashkilotlari bolalari uchun ingliz tilida 10 000ta darslik ishlab chiqish va Maktabgacha taʼlim vazirligiga taqdim etish. Ushbu pilot loyihalar Koreya tomonidan begʻaraz yordam doirasida amalga oshirilishi rejalashtirilgan.
7 yil 2022-iyul kuni Maktabgacha taʼlim vazirligida Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vaziri Agrippina Shinning Fransiya Respublikasining Oʻzbekiston Respublikasidagi Favqulodda va Muxtor elchisi Oreliya Bushez xonim va Fransiya elchixonasining taʼlim va universitetlarda hamkorlik boʻyicha attashesi Janob Serj Bellini bilan uchrashuvi boʻlib oʻtdi. Uchrashuvda tomonlar maktabgacha taʼlim sohasidagi ikki tomonlama munosabatlarning bugungi holati va uni yanada mustahkamlash istiqbollarini muhokama qildi. Bushez xonim Oʻzbekiston Respublikasi Maktabgacha taʼlim vazirligi va Fransiya Inklyuziv taʼlim Milliy instituti oʻrtasida vazirlik delegatsiyasining Parijga soʻnggi tashrifi chogʻida tuzilgan hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim imzolanganini olqishladi. Uchrashuvda tomonlar inklyuziv taʼlim sohasida hamkorlikni yanada rivojlantirish, ushbu sohaga yuqori malakali mutaxassislarni jalb etish, maktabgacha taʼlim tashkilotlarida yangi metodikani joriy etish orqali fransuz tilini oʻqitish, shuningdek, fransuzlar oʻrtasida hamkorlik aloqalarini oʻrnatish, shuningdek Fransiya taʼlim telekanali va “Aqlvoy” telekanali oʻrtasida hamkorlik aloqalarini oʻrnatish masalalarini muhokama qildilar. Shuningdek, Oʻzbekistonda fransuz modeli asosidagi maktabgacha taʼlim tashkilotini tashkil etish imkoniyati toʻgʻrisida kelishuvga erishildi. Uchrashuv yakunida tomonlar Oʻzbekiston Respublikasi bilan Fransiya Respublikasi oʻrtasida maktabgacha taʼlim sohasida faol muloqotni davom ettirish uchun muntazam ikki tomonlama uchrashuvlar oʻtkazish amaliyotini davom ettirish zarurligi toʻgʻrisida oʻzaro fikr almashdilar.
Oilaviy bogʻchalarga 3 yoshga toʻlmagan bolalarni ham qabul qilishga ruxsat beriladi
“Maktabgacha taʼlim sohasida davlat-xususiy sheriklikni yanada rivojlantirish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi Prezident qarori (PQ–322-son, 14.07.2022-y.) qabul qilindi. Qarorga muvofiq, 2022-yil 1-sentyabrdan: oilaviy nodavlat bogʻchalarda: - qatnayotgan ijtimoiy koʻmakka muhtoj oilalar farzandlari va maxsus kontingentlar soni tarbiyalanuvchilar sonining 70 foizidan kam boʻlganda, yetmagan qismiga boshqa oilalarning bolalarini qabul qilishga ruxsat etiladi; - tarbiyachi va tarbiyachi-yordamchi lavozimlari uchun 4,5 tagacha shtat birligini ajratishga ruxsat etiladi; - tarbiyachi va tarbiyachi-yordamchilarga byudjetdan ish haqini qoplash uchun subsidiya toʻgʻridan-toʻgʻri ushbu xodimlarning plastik kartasiga oʻtkazib beriladi; davlat-xususiy sheriklik asosida faoliyat yuritayotgan bogʻchalarda, oilaviy bogʻchalarda: - byudjetdan toʻlanadigan subsidiya va kompensatsiyalarni hisoblashda 3 yosh va undan katta yoshdagi, lekin 7 yil 8 oydan katta boʻlmagan yoshdagi tarbiyalanuvchilar hisobga olinadi; - ota-onalar toʻlovi miqdorini mustaqil ravishda belgilab 3 yoshga toʻlmagan bolalarni ham qabul qilishga ruxsat etiladi; tabiiy gaz uchun kompensatsiya markazlashgan tabiiy gaz taʼminoti boʻlmagan, lekin isitishning boshqa turlaridan foydalanayotgan DXSH asosidagi va nodavlat bogʻchalarga ham toʻlanadi.
13-iyundan Qoraqalpogʻistondagi MTT yoʻllanmalarining amal qilish muddatlari vaqtincha toʻxtatildi
Barchaga maʼlumki, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining tegishli qarori asosida Maktabgacha taʼlim vazirligi tomonidan bolalarni maktabgacha taʼlim tashkilotlariga qabul qilish boʻyicha davlat xizmatlari koʻrsatilmoqda. Bugungi kunda Qoraqalpogʻiston Respublikasi hududida internetga ulanishda kuzatilayotgan ayrim nosozliklar va uzilishlar tufayli maktabgacha taʼlim tashkilotlariga joylashtirish uchun shakllangan yoʻllanmalarni elektron tizim orqali rasmiylashtirishda muammolar kuzatilmoqda. Shularni inobatga olgan holda joriy yilning 13-iyunidan boshlab Qoraqalpogʻiston Respublikasidagi maktabgacha taʼlim tashkilotlariga shakllangan yoʻllanmalarning amal qilish muddatlari hisobi internetga ulanishda muammolar bartaraf etilgunga qadar toʻxtatib turiladi hamda internet tarmogʻining barqaror ishlashi taʼminlangan kundan boshlab amaldagi tartibga koʻra amal qilish muddati hisoblanadi.
Jismoniy rivojlanish va sogʻlom turmush tarzining shakllanishi talablariga koʻra: Bola oʻz tanasi va uning aʼzolarini boshqaradi, maqsadli toʻgʻri harakatlanadi. Kutilayotgan natijalar: 0-1 yosh: Boshi va koʻkragini koʻtaradi; Orqasidan qorniga va qayta oʻgiriladi; Yordamsiz oʻtiradi; Oyoqlarini izlaydi va topib, ogʻziga tortadi; Turli yoʻnalishlarda harakatlanadi; Tirgakka suyangan holda oyoqda turadi; Kattalar yordamida va yordamisiz oyoqda turadi; Yura boshlaydi; Kichik toʻsiqlar ustidan hatlab oʻtadi. 1-2 yosh: Kattalar yordamisiz turli yoʻnalishlarda yuradi; Tizzasiga oʻtiradi; Yuradi; Engashib oʻyinchoqni oladi; Zinapoyadan yuqoriga qadamma-qadam koʻtariladi. 2-3 yosh: Bir oyoqda turib muvozanatni saqlaydi; Mustaqil zinapoyadan koʻtariladi va tushadi; Tepalikdan sirgʻanib tushadi; Ikki oyoqlab bir joyda sakraydi, oldinga siljib sakraydi; Kichik toʻsiqlar ustidan sakrab oʻtadi; Yopiq eshikni ochadi, eshikdan kirasi va chiqadi; Uch oyoqli velosipedda uchadi. Bolani rivojlantirish boʻyicha faoliyat 0-1 yosh: Bolani sevimli oʻyinchogʻi yaqiniga emaklab kelishini ragʻbatlantirish; Bola oʻtirgan holatdan yotgan holatga tushishi va koʻtarila olishi uchun yumshoq joyni taʼminlash; Bolani qorindan orqasiga aylanishi va qorniga oʻgirilishini ragʻbatlantirish; “men tomon emakla”, “oʻtir”, koʻrsatmalari orqali bola bilan hamkorlikda oʻyinlar tashkil qilish; Bola hatlab oʻta olishi uchun uni “past predmetlar” bilan taʼminlash; Vazifani murakkablashtirish maqsadida predmetlar sonini (masalan, kubiklarni) asta-sekin koʻpaytirib borish; Bola qiziqayotgan predmetiga emaklab yoki hatlab yetishi uchun imkoniyat yaratish. 1-2 yosh: Bola tortish, choʻzish, koʻtarish imkonini beruvchi predmetlarni taklif qilish; Bola bilan qoʻl va oyoqlarni harakatlantirib va xirgoyi qilib oʻynash; Bola erkin harakatlanishi uchun xavfsiz va mustahkam muhit yaratish; Bolaga aravacha, otchalar, kubiklar, yirik oʻyinchoq mashinalar bilan oʻynashni oʻrgatish; Bola bilan toʻgʻri yoʻnalishda yurish, yugurish, emaklash, predmetlarni otish/ilib olish imkoniyatlarini beradigan oʻyinlar oʻynash; Ertalabki badantarbiyani ochiq havoda tashkillashtirish. 2-3 yosh: Bolaning harakat tajribasini turli xil jismoniy mashqlar bilan boyitish; Bola bilan yoʻnalishni topishi va boʻsh joyda harakatlanishi uchun harakatli oʻyinlar oʻtkazish; Bolaga kichik tepalikka chiqish va tushishda koʻmaklashish; Bolalarni harakat faolligini tashkillashtirishda jamoaviy shakllarga jalb etish; Tanish va harakatlarni birgalikda oson va erkin, bir maromda va kelishilgan holda bajarish; Polda turli kataklar, yoʻlakchalar, doirachalar chizish hamda bolaga quvonch va xursandchilik bagʻishlaydigan mashqlar bajarish.
Maʼlumki, prezidentimiz Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning 2018-yil 30-sentyabrdagi “Maktabgacha taʼlim tizimini boshqarishni takomillashtirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qaroriga asosan, bolalarni har tomonlama intellektual, maʼnaviy-estetik va jismoniy rivojlantiruvchi zamonaviy taʼlim dasturlari va texnologiyalarini taʼlim-tarbiya jarayoniga tatbiq etish, ularning maktabga tayyorgarlik darajasini tubdan oshirish maqsadida “Ilk qadam” jurnali taʼsis etilgan edi. “Ilk qadam” 3 yoshdan 7 yoshgacha boʻlgan bolalarni rivojlantirish, ularning tarbiyasi hamda psixologiyasida yaqindan koʻmak beruvchi Oʻzbekistondagi ilk yirik media loyiha hisoblanadi.Axborot asri boʻlgan XXI asrda ommaviy axborot vositalari vakillarining yuksak professionalligi, qobiliyati, xolisligi, tezkorligi va haqiqatparvarligi muhim ahamiyat kasb etadi. Toʻgʻri, media olamning jilovi internet saytlari va elektron nashrlarga oʻtayotgan bir paytda bosma nashrlar, xususan gazeta va jurnallarning oʻz mavqeyini, oʻquvchisini saqlab qolishi mushkul vazifa hisoblanadi.Soʻnggi paytlarda “internet bor, ijtimoiy tarmoqlar faol, gazeta-jurnallarning davri oʻtdi” degan iddaolar ham bot-bot quloqqa chalinmoqda. Bu xuddi bir paytlar “televizor kashf etildi, endi teatrning keragi yoʻq” degan gapga oʻxshaydi. Vaholanki, oradan necha yuz yillar oʻtsada, hayotimizda ikkalasining ham oʻz oʻrni, bajaradigan funksiyasi bor. Aytmoqchimanki, bosma nashrlar — tarix, bosma nashrlar — qadriyat, jamiyatimizga bosma matbuot kerak va uning rivoj topishi, yana qaddini tiklashi uchun barcha ishlarni amalga oshirishimiz zarur.“Ilk qadam” jurnali taʼsis etilganidan buyon qisqa muddatda bolajonlarimiz va MTT tarbiyachilarining eng yaqin hamrohiga aylangani rost. Oʻzbek va rus tillarida chop etilayotgan mazkur nashrning maʼno-mazmuni, dizayni yildan yilga boyib bormoqda. Muhtaram Yurtboshimiz taʼkidlaganlaridek, “...oʻqituvchi oʻz ustida ishlashi, bilim va mahoratini oshirishi uchun qoʻshimcha metodik yordamni qayerdan oladi? Albatta, bu sohaga oid kitob va qoʻllanmalardan, maxsus pedagogik nashrlardan oladi. Afsuski, biz keyingi yillarda majburiy obuna bahonasida ixtiyoriy obunani ham yoʻq qildik...»Endilikda Davlatimiz Rahbarining joriy yil 27-iyunda “Ommaviy axborot vositalarini qoʻllab-quvvatlash va jurnalistika sohasini rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi Qarori bilan byudjet tashkilotlariga ulardagi “kutubxona fondi” xarajat moddasi orqali davriy bosma nashrlar, ularning elektron shakli va elektron ommaviy axborot vositalariga obuna boʻlish uchun mablagʻ yoʻnaltirishga ruxsat berildi. Bu ham sizu bizni oʻqishga boʻlgan undov emasmi?Ha, gazeta va jurnallarga obuna boʻlish ixtiyoriy ravishda, obunani aholi orasida targʻib qilish, gazeta va jurnallarning sifati, jozibadorligi va oʻqishiligini taʼminlash, ularni internetga integratsiyalashuvini tezlashtirish orqali amalga oshiriladi. Bu borada majburlash soʻzining oʻzi salbiy maʼno kasb etadi, chunki bu bevosita sizu biz ishlab turgan soha, hayotimizning bir boʻlagiga, kundalik turmushimizning asosiy taʼminotiga aylangan sevimli faoliyatimiz. Biz bu sohada ishlashni oʻzimizga sharaf deb bilar ekanmiz, uni matbuot, ommaviy axborot vositalarida tez-tez yoritilishini, har jabhasida faollikni koʻrishni istaymiz. Shunday ekan, avvalo, oʻz tizimimiz nashrining nufuzi ortishi, oʻquvchilarining koʻpayishiga hissa qoʻshishimiz kerak emasmi? Taʼkidlash joizki, bosma matbuot ishonchli, qolaversa, varaqlab oʻqilgan maʼlumot insonga huzur bagʻishlaydi, koʻz va miyangiz toliqmaydi.Orangizda ilm yoʻlidan boraman, ilmiy ish qilaman deganlar talaygina. “Ilk qadam” jurnali bunga ayni muddao. Chunki mavzuyingizga mazmunan mos boʻlgan nashrda ilmiy ishlaringizni eʼlon qilib borasiz, jurnal esa bu talabga aynan toʻgʻri keladi.Bugungi kunda tarbiyachilar oʻrtasida ham turli tanlovlar oʻtkazilib kelinayotgani quvontiradi. Mazkur tanlovlar uchun dars ishlanmalari, bayram ssenariylari, bolalar tarbiyasiga oid materiallarni jurnalga chop etish uchun berish, oʻylaymanki, soha xodimlari uchun ham ayni muddao. Oʻzimizning sifatli nashr turganda boshqa nashrlarni izlashingizga hojat yoʻq.Bolajonlar uchun jurnalda chop etilayotgan materiallar ham oʻquv-tarbiya jarayonida foydalanishga moʻljallangan, ayniqsa, ingliz tilida beriladigan mashgʻulot materiallari juda qiziqarli. Qolaversa, bola psixologiyasi, jismoniy rivojlanishiga oid tavsiyaviy maqolalar, yetakchi mutaxassis vrachlarning koʻrsatmalari barcha uchun birdek foydali.Eng chekka hududlarimizgacha jurnalning yetib borishi muhim, chunki jurnal u yerdagi maktabgacha taʼlim muassasalari uchun metodik qoʻllanma boʻlib xizmat qiladi.Oʻtgan yili chop etilgan jurnalning maxsus soni maktabgacha taʼlim faoliyatining 4 yilligiga bagʻishlandi. Muhim siyosiy tadbir – saylov jarayonlarida xorij vakillarining eʼtiboriga sazovor boʻldi, ular jurnal vositasida Oʻzbekistonda maktabgacha taʼlim sohasida olib borilayotgan islohotlar bilan yaqindan tanishdilar.Soʻz yakunida sizlarga yana bir bor taʼkidlaymizki, jurnalga ixtiyoriy obuna bu avvalo oʻzimizning rivojimiz uchun, oʻqish saviyamizni oshirish, qolaversa, tizimni qoʻllab-quvvatlash uchun xizmat qiladi. Avval oʻzimiz oʻrnak boʻlaylik, kitobga mehr qoʻyaylik, sohamizga oid gazeta-jurnallarga obuna boʻlaylik. Axir gap borku, katta-katta daryolar ham kichik-kichik jilgʻalarning qoʻshilishidan hosil boʻladi. Obunani uyushqoqlik bilan tashkil eting, tahririyat bilan samarali hamkorlik olib boring, imkoniyatlardan keng foydalaning.
Yurib va yugurib oʻynaladigan oʻyinlar
Yugurib keling oldimga Bolalar maydonchaning bir tomonida terib qoʻyilgan stullarda oʻtiradilar.Tarbiyachi qarama-qarshi tomonda turadi. U: “Yugurib keling oldimga, hammangiz – hammangiz, yugurib keling oldimga!” – deydi. Bolalar tarbiyachiga qarab yugurishadi. Bolalar tarbiyachining yonida toʻplangach, u maydonchaning narigi tomoniga ketadi. U tomondan turib, yana: “Yugurib keling oldimga!” – deb, bolalarni chaqiradi. Oʻyin toʻrt-besh marta takrorlanadi. Keyin, tarbiyachi: “Oʻyingizga yuguring – deb, murojaat etadi. Bolalar shu zahotiyoq oʻz stullariga qarab yugurishadi. Tarbiyachi: «Yugurib keling oldimga!” – deb chaqiradi. Bolalar yana uning yoniga yugurib borishadi. Yugurganda bir-birlarini turtmasligi, itarishmasligi, xalaqit bermasligi kerak. KOʻRSATMALAR. Oʻyinga qatnashishni istagan bolalarni komandaga boʻlish mumkin: bir komanda oʻynaganda, ikkinchi komanda tomosha qilishi mumkin. Keyin ular oʻrin almashishadi. Dastlab bolalar xohlagan stulni egallashlari mumkin, lekin bir necha bor oʻynaganlaridan keyin, tarbiyachi bolalarning oʻz stullariga borib oʻtirishlarini aytadi. Kim notoʻgʻri oʻtirsa, oʻyindan chiqariladi. Oʻz joyiga koʻproq toʻgʻri oʻtirgan komanda yengib chiqadi. Qushcha va uning bolalari Bolalar besh-oltitadan boʻlib, guruh-guruhga boʻlinadilar. Har bir guruh oʻz uychasiga – iniga ega boʻladi: (boʻr bilan chizilgan doira, polga tashlab qoʻyilgan katta chambarak, ikki uchi qoʻshib qoʻyilgan arqoncha va hokazolar in boʻlishi mumkin). Bolalar choʻqqayib oʻtirishadi – qushchani ifodalashadi: don choʻqishadi, yerni titkilashadi. Tarbiyachi qushcha boʻladi. Uning: “Qani uchdik, qanot qoqdik, uchaylik katta sayr qilaylik”, - degani bilan bolalar inlaridan qanot qoqib uchib chiqadilar va uzoqroq kelishga harakat qiladilar. Tarbiyachi: “Sayr tamom boʻldi, endi uyga qaytamiz”, - deb qichqiradi. Shunda hamma bolalar xayrlashib oʻz inlariga uchib keladilar. Oʻyin uch-toʻrt marta takrorlanadi.METODIK KOʻRSATMALAR. Tarbiyachi bolalarning – qushcha bolalari singari harakat qilishlarini kuzatib boradi. Begona inga kirish mumkin emasligini eslatib turadi. Qushchalarning uzoqroqqa uchishlarini daʼvat etib turadi. Kim sekinroq Oʻyinning maqsadi. Bolalarni barmoq uchida sekin yurishga oʻrgatish. OʻYIN MAZMUNI. Bolalar tarbiyachi bilan birga bir tomonga borishadi.Kutilmagan vaqtda tarbiyachi: “Qani hozir biz kim juda sekin, oyoq uchida yura olishini bilib olamiz”, - deydi. (Qanday yurish kerakligini koʻrsatib beradi). Bolalar iloji boricha oyoq uchlarida shovqin chiqarmasdan yurishga harakat qiladilar. Ular belgilangan tomonga qarab yuradilar. Tarbiyachi bilintirmasdan chetga chiqib: “Endi hammangiz menga qarab chopinglar”, - deydi. Bolalar tarbiyachiga qarab chopadilar va uni oʻrab oladilar. Tarbiyachi ularni quchoqlab gaplashadi va bir vaqtda sezdirmasdan sekin yurib boradi. Mashqni toʻgʻri bajargan bolalarni maqtaydi, qolganlarini xuddi shunday bajarishga undaydi. Oʻyin uch-toʻrt marta takrorlanadi.METODIK KOʻRSATMALAR. Baʼzi bolalar oyoq uchida yurganda boshini tabiiy ravishda, ikki yelkasi orasiga engashtiradi. Shu holatda sekin yurish mumkin deb oʻylashadi. Tarbiyachi albatta bunday holatni kuzatib, bolalarning bu xatosini tuzatib borishga harakat qilishi lozim.